Náttúrufræðingurinn - 1949, Side 40

32
N ÁTT ÍJ RUFRÆR 1N G U RIN N
en næsta kl. 16,13. Fimm mínútum fyrir se:nna gosið var hætt að
skr.'fa niður útslög viðnámsmælisins, en um leið og fyrsti dynkurinn
kom, sýndi hann 3000 óm, sem svarar til 127,5°.
Þegar mælingin var gerð, var loftþrýstingurinn 751 nnn Hg.
1 10 m dýpi ætti þá suðumarkið að vera 119,5°. Mælingarnar sýna,
að vatn með hærra hitastigi kemur öðru hvoru svona langt upp í
pípuna, jafnvel rétt eftir að fyrra smágosinu lauk. Hitinn fer smá-
hækkandi, og rétt fyrir seinna gosið kemst liitinn að minnsta kosti
6 gráður upp fyrr suðumark.
Hin þnnna „teflon“-einangrun leiðsluþráðarins reyndist ágætlega.
Samskeytin milli „thermistors" og leiðsluþráðar voru einöngruð með
siliconlakki, en frá þeim hafði ekki verið nægilega vel gengið.
Eftir að hitamælirinn hafði verið tekinn upp úr í byrjun seinna
gossins, sýndi hann einangrunarleka, sem svarað 50000 ómum. Þessi
leki myndi valda því, að hið mælda hitastig lægi um það bil 2 gráð-
um fyrir ofan h’ð raunverulega. Þannig er það mögulegt, að öl 1
hitastigin á 3. mynd séu tveim gráðum of há. Þó virðist líklegast,
að einangrunin hafi bilað um 6 mínútum fyrir byrjun seinna gossins,
því að þá hækkar hitinn skyndilega úr 25,5° upp í 27,5°. Rétt fyrir
gosið kemst þá hitinn upp í um það bil 126°, en það er jafnt hæsta
hita, sem mældur var neðan til í pípunni á meðan skálin var lull,
og er þá að öllum líkindum hitastig vatnsins, sem streymir inn í
hverinn. Fyrri mælingar, gerðar af Robert Bunsen og Trausta Ein-
arssyni, hafa gefið svipað gildi á hámarkshitanum. Aftur á móti hafa
Þorkell Þorkelsson og Tonr Barth fundið töluvert lægri gildi.
í bókinni „The Hot Springs of Yellowstone Park“ er getið um,
að mæld Iiafi verið 1-2° yfirhitun í hverum, en mér er ekki kunn-
ugt um, að fyrr hafi fundizt eins mikil yfirhitun og hér hefur komið
fram.
Kl. 16,22 voru 60 kg af blautsápu sett í hverinn, og kl. 17,40
kom stórt gos, sem tæmdi að mestu pípuna. A þessum tíma var hitinn
tekinn í 10 m dýpi á sama hátt og áður, en að mælingunni lokinni
var einangrunin orðin enn verri en áður, svo að útkomurnar eru
ekki teknar með hér. Þó skal þess getið, að hitastigið virtist yfirleitt
lægra en þegar engin sápa var í hvernum. Um leið og lyrsti dynkur-
inn heyrðist, steig hitastigið skyndilega og náði þá að líkindum há-
marki.
Við slíkar mælingar sem þessar væri mjög æskilegt að' nota sjálf-
ritandi viðnámsmæli. 2. og 3. mynd gefa aðeins óljósa hugmynd um,