Náttúrufræðingurinn - 01.03.1973, Blaðsíða 31

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 175
flóðsins hafa breytzt. Þar fyrir neðan (norðvestan) verður þeim
ekki líkt við vatnsfall á milli skara, en öliu heldur við skriðjökul,
sem mjakast fram allur samtímis jaðranna á milli, en að vísu hrað-
ast í miðju. Á köflum verður yfirborð hraunsins bárótt um þvert
og bárugarðarnir bunga fram í rennslisstefnuna. Ennfremur eru
jaðrar Búrfellshrauns tiltölulega háir og brattir nær alls staðar þegar
kemur niður (norðvestur) fyrir enda hrauntraðarinnar, en næst
upptökum eru þeir mjög lágir og flatir. Urriðakotshraun er mjög
hallalítið og nokkuð jafnbreitt, 500—600 m, norður með aliri Vífils-
staðahlíð. En hallinn vex snögglega um leið og nokkuð þrengir að
því milli norðurenda hlíðarinnar að austan og Urriðakotsholts að
vestan. í þeirri hraunbrekku er Maríuhellir. Neðan við hana er
hraunið komið niður á láglendi og mestu hólar þess hvergi hærri
en um 50 m y. s. þar fyrir neðan. Á láglendinu breiðir hraunið
mjög úr sér, en meginstefna þess verður nær vestri. Þar heitir efst
Vífilsstaðahraun og síðan Hafnarfjarðarhraun.
Vífilsstaðalækur kemur úr Vífilsstaðavatni og fylgir norðurjaðri
hraunbreiðunnar langleiðina þaðan út að Hraunsholti. Hraunið á
þó engan þátt í myndun Vífilsstaðavatns. Vatnið liggur í jökulruðn-
ingi, en lítið vantar á, að hraunið nái útfalli lækjarins úr vatninu.
Vafalaust rann Vífilsstaðalækur í Hafnarfjörð, áður en hraunið
rann. En það hefur ýtt honum í núverandi farveg norður fyrir
Hraunsholt, þar sem lækurinn yfirgefur nú hraunjaðarinn og renn-
ur norðvestur í Arnarnesvog. En á þeim kafla hefur hann skipt um
nafn og heitir Hraunsholtslækur. Við hann er nú risinn mesti þétt-
býliskjarni Garðahrepps. En norðurjaðar Búrfellshrauns sveigir suð-
ur fyrir Hraunsholt og norður með því að vestan allt til sjávar. Jað-
arinn er hár og glöggur á þessum kafla. Grasflöt milli hans og holts-
ins heitir Engidalur. Á hinni fjölförnu akbraut milli Reykjavíkur
og Hafnarfjarðar er nokkur brekka upp á jaðar Hafnarf jarðarhrauns
fast austan við Engidal og snögg umskipti í landslagi.
Á þessari brekkubrún eru landamerki milli Garðahrepps og Hafn-
arfjarðarkaupstaðar og er vegurinn suður yfir hraunið allur í Hafnar-
fjarðarlandi, enda heitir hraunið hér Hafnarfjarðarhraun, en Garða-
hraun þegar nokkuð kemur vestur fyrir veginn. Frá Garðahrauni
hefur runnið breið hrauntunga, sem nefnist Gálgahraun, norður
á milli Garðaholts og Hraunsholts og endar þar í sjó. Fram úr Gálga-
hrauni skagar loks mjór hrauntangi til norðausturs út í sjóinn. Hann