Náttúrufræðingurinn - 01.03.1973, Blaðsíða 36

180 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
væri eldri en hraunið og það hefði runnið yfir hann. Hugsazt gat,
að þarna væri aðeins hraunbolli með framskútandi börmum og mór-
inn hefði myndazt í bollanum. En það sem tók af allan vafa var
það, að í gryfjunni fann ég margar steinvölur úr grágrýti og reyndar
öðrum bergtegundum, sem áttu ekkert skylt við Búrfellshraun, og
hlutu því að vera úr undirlagi þess. Ég byrjaði á þessum greftri undir
eins og fjaraði af staðnum og kepptist við sjávarfallið til að komast
sem dýpst áður en aftur félli að, og eftir að hafa hamast við mokst-
urinn í h. u. b. eina klst., varð ég að flýja upp úr gryfjunni undan
aðfallinu, sem fyllti hana á svipstundu. Ég fékk því lítinn tíma til at-
hugana og til að ná góðum sýnishornum í þetta sinn. En það tókst
betur í síðar ferð, um stórstraumsfjöru 20. júní (6. mynd).
Sýnishorn af mó og birkilurkum, sem ég náði í síðari ferðinni, fékk
ég aldursgreint í C14-aldursgreiningastofu Þjóðminjasafnsins í Kaup-
mannahöfn (Nationalmuseets Kulstofdateringslaboratorium). Það
var gert ókeypis, og er ekki lítil greiðasemi af hálfu frænda vorra
við Eyrarsund. Niðurstöður eru þessar:
Sýni C14-aldur C14-númer
Birkilurkar yfir Búrfellshrauni 5850 ± 110 ár (3900 f. Kr.) K-1758
Mór fast undir Búrfellshrauni1 7240 ± 130 ár (5290 f. Kr.) K-1756
Neðstu jurtaleifar 8740 ±140 ár (6790 f. Kr.) K-1757
Aðra geysiþarflega rannsókn á þessum sýnishornum gerði Jón
Jónsson að beiðni minni. Það var greining kísilþörunga (díatómea
öðru nafni) og hefur Jón fyrir löngu skilað mér fróðlegri skýrslu um
niðurstöðu sína. Ég fer hér ekki að lesa tegundalista hans, sem telur
marga tugi tegunda. En með hans leyfi ætla ég að hafa eftir honum
álit hans um afstöðu staðarins til sjávarborðsins, þegar þessir kísil-
þörungar lifðu.
Um neðsta (þ. e. elzta) sýnið segir Jón Jónsson, að það sé mjög
frábrugðið hinum yngri. í því ber mest á tegundum sem lifa nærri
J) Á minnisblöðum, sem Guðmundur Kjartansson studdist við, er hann hélt
erindið um Búríellshraun í Náttúruíræðil'élaginu, stendur, að Eysteinn Tryggva-
son (1968) áætli aldur hraunsins 2000 ár, en taki fram, að hann hafi við lítið
að styðjast. Samkvæmt þeim aldri fær Eysteinn út, að landssigið — höggunin —
um Hjallamisgengin nemi 15 m á 2000 árum, þ. e. a. s. 7,5 mm á ári. Eftir C14-
aldursákvörðuninni má hins vegar reikna í samræmi við mælingar Guðmund-
ar á ný og fæst þá, að höggunin hafi verið 20 m á 7240 árum, eða nær 2,8 mm á
ári að meðaltali. Þ. E.