Samvinnan - 01.08.1967, Síða 11

ANDRI fSAKSSON
ARNÚR HANNIBALSSON
HÖRÐUR BERGMANN
MATTHÍAS JOHANNESSEN
GUÐMUNDUR HANSEN
JÚN R. HJALMARSSON
ur Haukur Ágústsson, aðal-
enskukennari skólans, daglega
umsjón með tilrauninni og
leiðbeinir kennurum. Hefur
hann fylgzt með gangi tilraun-
arinnar og m. a. lagt próf fyrir
börnin.
Þá er loks skylt að geta þess,
að s.l. vetur var hafin, með vit-
und skólarannsókna, tilraun
um valfrelsi allmargra náms-
greina í 9. og 10. bekk Voga-
skóla. Sú tilraun er þó ekki á
vegum rannsóknanna, þ. e.
skólarannsóknir eru ekki beinn
aðili að þeirri tilraun, a. m. k.
ekki ennþá.
Þetta var þá, rakið í fáum
dráttum og grófum, það helzta,
sem er að segja um starf skóla-
rannsókna fyrstu 11 mánuðina
af starfsævi rannsóknanna. En
þá vaknar spurningin, hvert
stefna skal nú og á hvaða mál-
um helzt þarf að taka.
Ræðum þá fyrst framhald og
framtíð tilrauna í skólum. Fyrir
rúmum mánuði var lokið við
prentun umsóknareyðublaðs.
Hefur eyðublaðinu, ásamt skýr-
ingargreinargerð, verið dreift
til námsstjóra og fleiri aðila,
sem beðnir hafa verið að benda
áhugasömum skólamönnum á
þennan möguleika og aðstoða
þá við útfyllingu. Tilgangurinn
með þessari nýbreytni var að
gefa öllum áhugasömum skóla-
mönnum kost á að gera tillögur
um nýbreytni, fram yfir það
sem þeir geta framkvæmt — og
framkvæma vissulega — innan
ramma gildandi laga, reglu-
gerða og námsskrár. Á undir-
tektunum, eins og þær hafa
verið fram að þessu, virðist
áhugi skólamanna á tilraunum
vera fremur lítill. Fari svo
fram, sem hingað til hefur
horft, má búast við því, að allar
meiri háttar skólatilraunir
næstu árin verði gerðar að
frumkvæði stærstu sveitarfé-
laganna, eða skólarannsókna
sjálfra, en ekki hinna starf-
andi skólamanna. Telja verður
illt, ef svo fer.
Spurt hefur verið, hvaða og
hvers konar tilraunir muni
verða taldar æskilegastar.
Þessum spurningum höfum við
aðstandendur skólarannsókna
ekki treyst okkur til að svara
fyrirfram, enda er starfið eng-
an veginn komið á þann rek-
spöl, að unnt sé að gefa nein
goðsvör um slíkt. Vissulega má
með hliðsjón af sókn ná-
grannaþjóða okkar í skólamál-
um benda á nokkra náms-
greinaflokka, sem mjög senni-
lega hljóta að verða öndvegis-
setar í þessum efnum hér sem
þar: t. d. erlend tungumál á
skyldustigi, eðlis- og efnafræði
á barna- og gagnfræðastigi og
stærðfræði á flestum skólastig-
um. En hvað þá um sjálft
móðurmálið, eða náttúrufræð-
in, og hvað þá um skipulag
kennslunnar almennt og um
upphaf skólagöngunnar? Það
virðist nokkuð ljóst, að erfitt
er að svara þessari spurningu
fyrirfram á því stigi, sem mál-
in standa nú í skólum okkar.
Ekkert hefur heldur verið
ákveðið enn um tilraunir að
frumkvæði skólarannsókna
næsta vetur. Líklegt má hins
vegar telja, að nokkrar tilraun-
ir verði gerðar að frumkvæði
rannsóknanna frá og með
skólaárinu 1968—1969. Auk þess
veltur það auðvitað á tillögum
frá öðrum aðilum, hvort þess
gerist yfirleitt nokkur þörf, að
skólarannsóknir hafi sjálfar
frumkvæði að tilraunagerð í
skólum. Það, sem helzt hefur
verið rabbað um í þessu efni á
vegum rannsóknanna, eru ýms-
ar athuganir á prófgerðum og
einkunnamati og mun nokkuð
vikið að þeim málaflokkum síð-
ar. Er okkur kunnugt um það,
að ýmsir skólar, einkum barna-
skólar, hafa gert tilraunir með
breytingar á þessu sviði, og
þætti okkur vænt um að fá
sem ýtarlegastar upplýsingar
um þær tilraunir allar.
Athugun námsefnis er annar
þáttur, sem skólarannsóknir
eru nú í þann veginn að hefja
vinnu að, og mun skipulagt
starf sennilega hefjast síðari
hluta sumars. Aðallega verður
hér væntanlega um þrennt að
ræða:
1. í ráði er að fá sérfróða kenn-
ara til að semja álitsgerð um
gildi tiltekinna námsbóka, sem
nú eru við lýði. Verður senni-
lega byrjað á litlum áfanga, t.
d. 2—3 kennslubókum í einu
fagi eða tveimur skyldum fög-
um.
2. í þeirri vinnuáætlun, sem
skólarannsóknir starfa nú eftir,
stendur m. a., að stefnt skuli
að skipun nefnda „til að semja
álitsgerðir um uppbyggingu
helztu námsgreinaflokka.“
Reynt verður að hefja þessi
nefndastörf í sumar, og þá
væntanlega með raungreinar
gagnfræðastigs í takinu, en
þær mynda óefað einn helzta
vanda íslenzka skólakerfisins
nú.
3. Örlítil athugun hefur þegar
verið hafin á því, hvert skuli
vera hlutverk og tilgangur
námsskrár, þ. e. hvernig heppi-
legt má telja, að námsskrá sé
úr garði gerð, hvernig samin,
um hvað hún skuli mæla fyrir.
Fengnar hafa verið námsskrár
eða námsskrárígildi frá ýmsum
löndum. Víst er, að þessari at-
hugun verður haldið áfram,
enda þótt enn sé ekki fullráðið,
hver háttur verði þar á hafður.
Væri vissulega gagnlegt að fá
fram ýmis sjónarmið um þetta
atriði, m. ö. o.: til hvers ætlast
skólarnir af námsskrá, hversu
ýtarleg telja þeir æskilegt að
hún sé, og hvernig þætti þeim
hentugast að fá hana úr garði
gerða?
Enn er sá einn liður starfs-
ins, sem ákveðið hefur verið að
gera áætlun um í sumar, en
það er rannsókn á félagslegum
uppruna og námsárangri nem-
enda, einkum við upphaf
skólagöngu, á landsprófi mið-
skóla og jafnvel víðar á náms-
brautinni. Þeir, sem hafa
hlustað á fyrirlestra dr. Wolf-
11