Samvinnan - 01.12.1967, Qupperneq 19

sem stunduð er allt árið,
en áður fyrr voru síldveiðar
sumarverkefni útgerðar, sem
stundaði aðrar fiskveiðar ann-
an árstíma. Þetta ásamt stór-
aukinni tekjuvon sjómanna við
síldveiðar hefir valdið því, að
útgerð togara og smærri báta
hefir farið halloka í sam-
keppninni um góða sjómenn og
hefir það átt sinn þátt í fækk-
un hvors tveggja.
Hraðfrystihúsin nutu góðs
af hinum auknu síldveiðum
framan af tímabilinu, einkum
suð-vestanlands og í Vest-
mannaeyjum. Á þessu svæði
gafst síldin einkum á haustin
og vorin, en það hafa verið
hráefnissnauðir árstímar fyrir
frystihúsin í öðrum fiski, sér-
staklega haustin. Vor- og
i haustsíldveiðarnar urðu því til
þess að lengja starfstíma
frystihúsanna og bæta nýt-
ingu á afkastagetu þeirra með
þar af leiðandi betri afkomu.
Á þessum árum (1962—1964)
var töluvert fjárfest í frysti-
húsunum til þess að auka af-
kastagetu þeirra við síldar-
frystingu og bæta alla aðstöðu
til móttöku síldar.
Haustsíldveiðarnar stóðu yf-
irleitt út janúar, jafnvel fram
í febrúar, en það var tímabil
línuveiðanna suðvestanlands.
Minnkaði því áhugi hraðfrysti-
húsanna fyrir þeim og varð
það ásamt erfiðleikum, sem
voru á að manna línubáta, til
þess að línuveiðarnar drógust
óðfluga saman.
Seinni árin hafa síldveiðarn-
ar suð-vestanlands brugðizt.
Þar með hefir aðstaða hrað-
frystihúsanna stórversnað. Má
segja að þau geti ekki nýtt af-
kastagetu sína til fulls, nema
yfir hánetavertíðina, að und-
anteknum þeim fáu húsum,
sem ennþá fá togaraafla til
vinnslu á sumrin. Þetta á þó
ekki við um Vestfirði og Horna-
fjörð, þar sem línuveiði er enn-
þá drjúgur þáttur í hráefnis-
öfluninni, auk handfæraveiði á
-i sumrin á Vestfjörðum og hum-
arveiðanna á Hornafirði.
Töluverð hagræðing hefir
átt sér stað í hraðfrystihúsun-
um á árunum eftir 1960 og hef-
ir það, ásamt óvenjulega hag-
stæðri verðþróun á útflutn-
ingsmörkuðunum frá 1962
fram undir vor 1966, valdið því
að hraðfrystihúsin komast af
í samkeppni við tæknibyltingu
síldveiðanna. Ríkissjóður hefir
þó orðið að hlaupa nokkuð
undir bagga síðari árin.
Frá því á miðju ári 1966 hef-
ir orðið verðhrun á mörkuðun-
um fyrir afurðir síldarverk-
smiðja og hraðfrystihúsa. Báð-
ar þessar greinar sjávarútvegs
og fiskiðnaðar sitja því í sama
báti að því leyti.
Eins og að framan er lýst þá
eigum við mikinn og velbúinn
síldveiðiflota, sem er sérhæfð-
ur til þeirra veiða. Aftur á móti
er hráefnisöflun fyrir hrað-
frystihúsin öll í molum.
Við eigum einnig margar
velbúnar síldarverksmiðjur og
góð hraðfrystihús, en upp-
byggingin í þessum greinum
báðum hefir verið skipulags-
laus, án samræmdrar heildar-
stefnu.
Veikasti hlekkurinn er hrá-
efnisöflunin fyrir frystihúsin.
Sérstaða okkar gagnvart
fiskveiðum er sú að við erum
landfræðilega mitt á einum
auðugustu fiskimiðum jarðar.
Þessa sérstöðu ber okkur að
hafa í huga við skipulagningu
fiskveiða, og nýta hana á þeim
sviðum, sem hún getur gefið
okkur sterkari aðstöðu gagn-
vart öðrum fiskveiðiþjóðum.
Fiskifræðingar virðast sam-
dóma um að sóknin í þorsk-
fiskastofninn sé nú orðinn það
mikil að nálgist ofveiði.
Það er því líklegt að um tak-
mörkun heildarveiðimagns
geti orðið að ræða í náinni
framtíð.
Þessi viðhorf hljóta að
hvetja til þess að við friðum
landgrunnið fyrir öllum veið-
um útlendinga, en nýtum það
sjálfir, eins og bóndinn túnið,
með þeim veiðitækjum, sem
gefa hagstæðasta niðurstöðu
þegar þrennt er tekið til
greina:
1. Kostnaður á einingu við
öflun þess magns, sem
afla má.
2. Gæði aflans á land kom-
inn.
3. Dreifing aflamagnsins
yfir árið í þeim tilgangi
að ná sem hagstæðastri
vinnslu.
Lausn þessa dæmis krefst
skipulegra rannsókna í þágu
fiskiðnaðar og fiskveiða.
Hér verður aðeins slegið
fram hugmyndum og bent á
nokkrar staðreyndir.
1. Hraðfrystihús, sem ein-
ungis nær fullri nýtingu af-
kastagetu sinnar í hálfan ann-
an mánuð, eins og algengast
er miðað við núverandi skipu-
19