Samvinnan - 01.12.1968, Page 38

krafðist manntals undir stjórn óvilhalls
aðila, en sú krafa var að engu höfð. Þeg-
ar kom til fyrstu kosninga í sjálfstæðri
Nigeríu 1964 fór allt i bál. Stjórnarand-
stöðuflokkunum var meinað að starfa i
Norðurfylkinu, svo þeir tóku þann kost
að hundsa kosningarnar. Þegar fylkis-
kosningar í Vesturfylkinu 1965 voru fals-
aðar gersamlega að undirlagi Norðan-
manna og bandamanna þeirra, var mæl-
irinn fullur. Balewa og Bello, foringjar
Norðanmanna, ákváðu að afnema lýð-
ræðisyfirskin á stjórnarháttum og koma
á hernaðareinræði. En ungir liðsforingj-
ar sem komust á snoðir um samsærið
ákváðu að verða fyrri til. Þeir gripu til
vopna sólarhring áður en hinir ætluðu
að hefjast handa og tóku forsætisráð-
herrann og nokkra nánustu samstarfs-
menn hans af lífi.
Ironsi yfirhershöfðingi mun af hvor-
ugu samsærinu hafa vitað, en þegar sig-
ursælu samsærisforingjarnir yfirgáfu
höfuðborgina Lagos til að skipta um
stjórnendur í Austurfylkinu, notaði hann
tækifærið, lýsti þá uppreisnarmenn og
myndaði ráð eldri liðsforingja, sem tók
æðstu stjórn landsins í sínar hendur.
Þetta gerðist í janúar 1966.
Upplausnarástandið magnaðist eftir
því sem á árið leið. Um mitt sumar hóf-
ust múgmorð á Austanmönnum í sumum
borgum Norðurfylkisins. Ironsi hóf ferða-
lag um landið til að reyna að friða það,
en hermenn frá Norðurfylkinu myrtu
hann og aðstoðarforingja hans skömmu
eftir að hringferðin hófst, en yfirhers-
höfðinginn var Austanmaður. Auk hans
voru um 200 liðsforingjar úr hópi Austan-
manna myrtir hvar sem Norðanmenn
náðu til þeirra.
Fyrsta ágúst lýsti svo ofursti að nafni
Gowon yfir að hann væri tekinn við for-
ustu herforingjastjórnarinnar. Hann hóf
samningaviðræður við herstjórana í hér-
uðunum um framtíðarstjórnskipan Nige-
ríu. Þar leiddu þeir saman hesta sína,
hann og annar ofursti, Ojukwu herstjóri
í Austurfylkinu. Gowon, sem er af fá-
mennum ættbálki og sonur kristins pré-
dikara, gerði brátt bandalag við fulltrúa
Norðanmanna og brezka sendifulltrúann
gegn Austanmönnum. Markmið þeirra
var fyrst og fremst að skilja frá Austur-
fylkinu strandhéruð, þar sem nokkrum
árum áður höfðu fundizt olíulindir, svo
auðugar að Nigería komst á níu árum í
tölu mestu olíuframleiðslulanda í heimi.
í september 1966 gerðust svo atburðir
sem frá sjónarmiði Austanmanna gerðu
slit sambandsríkisins óhjákvæmileg. Þá
hófust á ný múgmorð á Austanmönnum
í Norðurfylkinu og nú í langtum stærri
stíl en nokkru sinni fyrr. Á einni viku er
talið að 33.000 varnarlausar manneskjur
hafi verið brytjaðar niður. Austanmenn
sem eftir lifðu flykktust unnvörpum til
heimkynna sinna. íbúafjöldi á svæðinu
sem brátt hlaut nafnið Biafra jókst á
nokkrum mánuðum úr 12,4 milljónum í
tæpar fjórtán milljónir vegna flótta-
mannastraumsins.
Sögurnar sem flóttafólkið hafði að
segja af hroðalegum morðum á börnum,
konum og körlum sannfærðu þorra Aust-
anmanna um að ekki væri um annað að
ræða úr því sem komið var en leysa upp
sambandsríkið Nigeríu og lýsa yfir sjálf-
stæði. Einna tregastur forustumanna til
að fallast á þessa skoðun var Ojukwu
herstjóri. Eftir öll morðin sem á undan
voru gengin, var óhugsandi að Austan-
menn gengju sambandsyfirvöldum og
hersveitum skipuðum Norðanmönnum á
vald, svo efnt var til síðustu samkomu-
lagstilraunar erlendis, í Ghana. Þar
strandaði samkomulag á því að Gowon
vildi ekki fallast á að hvert sambandsfylki
réði yfir eigin her. í maí 1967 var ten-
ingum kastað. Gowon setti Austurfylkið
í samgöngubann, fylkisþingið þar svaraði
með því að fela Ojukwu að lýsa yfir
sjálfstæði sem fyrst og skyldi nýja ríkið
nefnast Biafra. Sjálfstæðisyfirlýsingin
var svo gefin út 30. maí.
Gowon fyrirskipaði hervæðingu og lýsti
yfir að „uppreisnin" skyldi bæld niður
á nokkrum vikum. Síðan eru liðin nær
þrjú misseri þegar þetta er ritað, og enn
er barizt ákaflega í Biafra. Ekki er
ástæða til að rekja nákvæmlega gang
vopnaviðskipta. Fyrst í stað veitti ýms-
um betur, en eftir að erlendi stuðning-
urinn við Nigeríustjórn tók að segja til
sín, saxaöist jafnt og þétt á Biafra. Nú
er svo komiö að yfirráðasvæði Biafra-
manna er hvergi breiðara en 80 kíló-
metrar og þeir ráða einungis yfir einni
flugbraut, sem reyndar er ekki annað en
vegarspotti. En á þessu þrönga svæði er
saman kominn þorri íbóa, sumir segja
átta milljónir manna, aðrir fimm millj-
ónir. Fréttamenn sem heimsótt hafa
Biafra skýra svo frá, að fólkið þar telji
Deyjandi börn og gamalmenni í Umuahia í Biafra.
38