Samvinnan - 01.04.1971, Blaðsíða 17

Sveinn Björnsson, Steingrímur Hermannsson og Bjarni Bragi Jónsson.
tala, hvort sem við náum því
með fjármagnsfrekum og að-
flutningsfrekum atvinnugrein-
um, þar sem erlend þátttaka er
tiltölulega mikil, eða ekki. At-
vinnuskiptingin er að miklu
leyti skipulagsatriði. Það er
greint sundur í ákveðnar skipu-
lagsheildir sem tilheyra ákveð-
inni starfsemi.
Hildur: Þarna hlýtur þó að
koma til álita, hvort við ætlum
að stunda innlenda atvinnuvegi
eða byggja á erlendu framtaki
og fjármagni. Mér finnst ekki
hægt að ræða um skipulag at-
vinnuveganna án þess að taka
það með í reikningana.
Geir: Er ekki hugmyndin um
45% mannaflans í úrvinnslu-
greinum miðuð við þá þróun
sem hefur verið?
Bjarni Bragi: Jú, og við áfram-
hald hennar.
Geir: En er þá ekki hugsanleg
önnur mynd, sem væri meira
í samræmi við þá þróun sem
talað var um áðan, að neyzlan
kjmni að dragast saman?
Hildur: Hver er neyzlan hér á
landi? Mér skilst að Banda-
ríkjamaður neyti 50 sinnum
meira en Indverji. Hvar erum
við í neyzlu?
Bjarni Bragi: Ætli við séum
ekki nálægt Bandaríkjamönn-
um?
Steingrímur: Nei, við hljótum
að vera eitthvað neðar.
Bjarni Bragi: Við erum taldir
vera neðar. En gengismæli-
kvarðinn, sem alltaf er notað-
ur, er villandi. Árið 1965 vorum
við með nákvæmlega sömu
dollaraneyzlu og Kanada,
nokkru fyrir neðan Bandarík-
in. Dollaraneyzla gefur að vísu
ekki rétta mynd, en það þarf
yfirleitt að hækka Evrópuþjóð-
ir töluvert í samanburði við
Bandaríkjamenn til þess að fá
raunverulegan samanburð.
mengun, sem okkur stafar
hætta af, þá stafar okkur ekki
fyrst og fremst hætta af inn-
lendri mengun, þó talsverð sé,
heldur af utanaðkomandi
mengun frá öðrum þjóðum, og
þá ekki hvað sízt í hafinu. —
Mér finnst dálítið einkennandi
að hér er rætt um manninn án
hans nána sambands við nátt-
úruna. Er maðurinn nokkuð
annað en einn liður eða þáttur
náttúrunnar, og þarf hann ekki
að breyta lífsháttum sinum til
nánara samræmis við náttúr-
una, ef hann á að hafa lífsvon?
Kannski þarf hann að ein-
hverju leyti að snúa aftur.
Baldur: Ég held að maðurinn
verði að aðlaga sig náttúrunni
og vera í miklu nánara sam-
ræmi við hana en hingaðtil.
Bjarni Bragi: Hann á þó ekki
að halda sömu leið til baka.
Ekki taka upp frumbýlingsbú-
skap.
Ágúst: Það þarf ekki að vera.
En sambýli hans við náttúruna
þarf að vera með öðrum hætti.
Auðvitað getum við aukið fisk-
veiðar og hagnazt meira á þeim
en við gerum, en það verður
því aðeins að við fáum snúið
við öfugþróuninni, sem hefur
átt sér stað síðustu 20 ár.
Steingrímur: Þetta er forsend-
an sem ég gef mér. Þetta hefur
bara ekki verið reynt að neinu
ráði ennþá. Það er ekki fyrr en
á allra síðustu árum sem farið
er að tala um það.
Þorbjörn: Þetta sem Ágúst er
að segja um, að við eigum að
lifa í samræmi við náttúruna,
er gott og blessað. Þó við séum
Ræktun
hluti af náttúrunni, getum við
haft töluverð áhrif á hvernig
hún breytist. Fiskurinn á ör-
ugglega eftir að minnka í haf-
inu. Mér skilst að til dæmis
bolfiskstofninn í Norður-Atl-
antshafi sé í talsverðri hættu.
Við getum hæglega ímyndað
okkur, að það eigi eftir að
ganga stórkostlega á allan
helzta veiðiafla íslendinga
núna. Þessvegna held ég að
ræktunin sé framtíðin, og þá
munum við verða gersamlega
háðir þjóðum einsog Rússum
og Japönum, sem verða alger
stórveldi í fiskveiðum og fisk-
vinnslu á næstu áratugum. Við
getum til dæmis séð fyrir okk-
ur að við verðum einhverskonar
japönsk verstöð. Og þá er
spurningin, hvort neyzlu- og
þjónustugreinar, sem útheimta
ákveðið menningarstig, fari
ekki niður fyrir 45%.
Bjarni Bragi: Hverskonar hugs-
anagangur er þetta? Ef aðrir
standa okkur framar í slíkum
atvinnuvegum, þá þurfum við
endilega að vera háðir þeim og
opna landið fyrir þeim! Þetta
er öfugt við þróunina í at-
vinnumálum hingaðtil. Við
höfum lært af öðrum, en ekki
látið aðra gleypa okkur. Er
æskan farin að hugsa svona?
Þorbjörn: En við megum bara
ekki gleyma því að við erum
svo fámenn þjóð, að við höfum
aldrei gert Vferulega stóra hluti
uppá eigin spýtur og munum
gera enn minna af þeim í fram-
tíðinni. Ég vil ekki gerast
neinn bölsýnisspámaður, en
það sakar ekki að hugsa sér
þessa möguleika, þó maður
reikni kannski ekki beinlínis
með þeim.
Maður og náttúra
Steingrímur: Ég held að sjáv-
arútvegur og fiskiðnaður verði
áfram okkar höfuðatvinnuveg-
ir, og ég vona að þeir verði
innlendir. Við hljótum að hafa
fært út landhelgina árið 2000 í
að minnstakosti 50 mílur, ef
ekki 200 milur, og verðum
komnir í fiskrækt og fiskeldi
að mjög miklu leyti, en ég held
einnig að verksmiðjum hljóti
að fjölga og tel mjög líklegt að
hér verði aukin erlend fjár-
festing, eftilvill önnur ál-
bræðsla. Ég trúi því ekki, að
þær verði 20. Ég vona að hér
þróist einnig ýmiskonar iðn-
aður sem við byggjum upp, ým-
ist sjálfir eða í samvinnu við
aðra. Við verðum sennilega
ekki alveg eins sjálfstæðir og
við vildum vera.
Ágúst: En hvaða áhrif hefur
það á þessa framtíðarmynd, að
lífinu í sjónum hefur hrakað
um 30 til 50% á síðastliðnum
20 árum? Verður sú þróun
stöðvuð, eða heldur þessi eyð-
ing áfram? Og svo minnzt sé á
Ágúst: Þorbjörn talaði um
aukna ræktun. Hver er megin-
orsök þeirrar mengunar sem
orðin er? Hún er af völdum
ræktunar. Hvað til dæmis með
kvikasilfurseitrunina, skor-
dýraeitur, gerviáburð og annað
þvíumlíkt? Ekkert sem maður-
inn hefur ræktað og byggir af-
komu sína á getur lifað sjálf-
stætt í náttúrunni án hans
verndar.
Steingrímur: Er ekki Ágúst að
leggja til að við förum að búa
í hellum aftur? Allt sem við
gerum hefur áhrif á umhverfið.
Ef slíkt má ekki, þá er málið
vonlaust.
Sigurður: Hversvegna skyldi
ekki geta orðið „græn bylting"
í sjónum einsog á þurru landi,
þó í annarri mynd verði?
Bjarni Bragi: Spurningin um
hagvöxt er nátengd því, hve
mikla hvatningu auðlinda mið-
að við okkar fólksfjölda við
höfum, og þessi þróun er líka
nátengd mannfjölgunarþróun-
inni. Við getum vel tekið þá
ákvörðun að við séum of fínir
til að hagnýta auðlindir okkar,
að við séum í of mikilli hættu
af snertingu við aðrar þjóðir,
að við verðum gleyptir einsog
sagt er. Þá komum við til með
að reyta ýmis smátækifæri,
17