Samvinnan - 01.04.1971, Blaðsíða 20

Edda
Sigurðardóttir:
3. verðlaun.
byltingunni var hrundið af
stað fyrir um tveimur öldum,
þá hófst í rauninni óafturkall-
anlegur ferill eða þróun.
Hvernig var ákvörðun um þetta
tekin? Hún var i rauninni alls
ekki tekin. Þetta varð bara
svona. Það byrjuðu einhverjir
af eigin hvötum að puða við
þessa vél og siðan aðra, og sið-
an magnast þetta. Mannkynið
eða þjóðfélagið hefur í raun-
inni aldrei ákveðið, að það
skyldi leggja út á þessa braut,
þar sem treyst er á, að það
hljóti um alla framtíð að vera
til orkulindir og hráefni fyrir
þessa gifurlegu vél, og að hún
kaffæri ekki sjálfa sig. Við get-
um haldið þessari hugsun á-
fram og velt fyrir okkur þeim
möguleika, að lif mannkynsins
verði látið velta á því, að geng-
ið sé á höfuðstól náttúrunnar í
meira mæli en áður, og einmitt
útfrá því sjónarmiði finnst mér
hugmyndin um að fara að éta
Sigurður: Hvað um tölvurnar
og tækniþróunina, Helgi?
Helgi: Hingaðtil hefur tækni-
þróunin þrælkað okkur svolitið.
Hún hefur skapað „konform-
isma“, töluvert mikinn. Eitt
það helzta sem ég sé i sam-
bandi við rafreikna (ég nota
það oi ð persónulega frekar en
tölvur) er, að þeir geta loksins
leyst okkur undan oki kon-
formismans, sem er afleiðing
vélvæðingarinnar. Fullkomnun
oliuna, sem er höfuðstóll, vegna
þess að við komum ekki öllu
þessu fólki á hringrás náttúr-
unnar, bera vitni hróplegu
ábyrgðarleysi, ekki aðeins
vegna þess að við þörfnumst
olíunnar til annarra hluta,
heldur einnig vegna þess að
við erum að láta svo og svo
mikið af fólki treysta á mat-
vælalind sem ekki er varanleg.
Steingrímur: Við megum ekki
heldur gleyma því, að hægt
verður að framleiða úr meng-
uninni, úr úrgangsefnunum,
mikil auðæfi, sem hingaðtil
hefur verið fleygt.
Bjarni Bragi: Spurningin er,
hvenær slik vinnsla fer að
borga sig. Við það verð, sem
fæst fyrir slíkar afurðir á
markaðnum, getum við bætt
þjóðfélagslegu verði eða með
öðrum orðum: við getum styrkt
vinnslu úrgangsins.
rafreikna getur orðið slik, að
hægt verði að meðhöndla hvern
einstakling einstaklingsbundið.
Ég held að þetta sé eitt af því
sem eigi eftir að skipta mjög
miklu máli.
Geir: Viltu útskýra svolítið
nánar hvað þú átt við með því
að meðhöndla hvern einstakl-
ing einstaklingsbundið?
Helgi: Hingaðtil höfum við
kynnzt þvi, að það verður að
meðhöndla alla skattreikninga,
símareikninga og allt þesshátt-
ar samkvæmt sama kerfi, og
þá koma einatt út fáránlegustu
hlutir. Menn eru fastbundnir í
kerfi.
Andri: Prókrústesarrúm.
Helgi: En með stærri vélum og
máttugri er möguleiki til að
sinna þörfum hvers einstakl-
ings. Ég veit ekki hvort ég get
útskýrt þetta nákvæmlega.
Bjami Bragi: Er það ekki mun-
urinn á venjulegri dálkastat-
istik og hinu að taka upp hvern
einstakling til dæmis í skóla-
statistíkinni þannig að hægt
sé að gera upp allar hans
breytistærðir á hvaða tíma
sem er.
Helgi: Til dæmis pínulítið
dæmi. Hugsum okkur kennslu
með aðstoð rafreikna. Þá getur
hver nemandi setið og látið
rafrefkninn svara. Slíka vél-
kennslu má stilla á þann hraða
sem hæfir hverjum einstökum
nemanda.
Andri: Hann stjórnar hraðan-
um sjálfur og fær alltaf svar
um það, hvort hann er á réttri
leið eða ekki. Og svo heldur
hann áfram.
Sigurður: Vélin býður með öðr-
um orðum uppá lífræna
kennslu i stað þeirrar vélrænu
kennslu sem nemendur fá nú
hjá kennurum af holdi og
blóði.
Geir: En sérðu þann möguleika
árið 2000, að þessar vélar verði
orðnar það stórar og ódýrar, að
fjölskylda geti keypt til dæmis
kennslubox með viðtökutækj-
um og skriftækjum; þ. e. a. s.
einskonar símaklefa við sjálfa
tölvuna sem tengdur verði
símakerfi hvers heimilis, þann-
ig að hver nemandi geti hve-
nær sem er dagsins hringt í
tölvunúmerið og fengið tíma i
ensku eða náttúrufræði eða
sálfræði eða hverju sem vera
skal?
Helgi: Ég held að á svotil öll-
um heimilum árið 2000 verði
einskonar viðbót við símtækið,
sem við höfum núna. Þá höfum
við lítið ritvélarborð, við höf-
um sjónvarpsskerm, við getum
fengið síðu á sjónvarpsskerm-
inn úr hvaða alfræðibók eða
fræðiriti sem okkur sýnist,
þannig að við þurfum ekki að
hlaupa á bókasöfnin og fletta
upp í bókum.
Steingrímur: Til fróðleiks má
geta þess að í bókinni Svíþjóð
árið 2000 er þvi spáð sem Helgi
var að minnast á. Þar er gert
ráð fyrir, að komið verði tölvu-
borð í hvert hús, menn geti
pantað sér kennslustundir og
þeir geti meira að segja pantað
vörur úr búð, því allar verzl-
anir verði komnar i samband
við ákveðna tölvu, og síðan
verði tölvunni sagt að borga
og hún geri það. Þeir segja
reyndar meira, sem samræmist
eftilvill ekki alveg auknu frelsi
einstaklingsins, einsog að allir
bankar verði komnir inná slíkt
kerfi, svo ekki verði hægt að
gefa út falskar ávísanir, og þá
verður ekki heldur hægt að
stela undan skatti. Allt verður
reiknað út og borgað út með
tölvum, segja Svíarnir. Þeir spá
þvi jafnvel einnig, að til verði
tölvumaður sem hafður verði í
einum skápnum hjá húsmóður-
inni. Hún geti stillt á ákveðið
„prógram“, og þá gangi hann
útúr skápnum, leggi á borð,
taki síðan af því aftur, þvoi
upp matarílát og borðbúnað, og
gangi inní skápinn, þegar hann
er búinn, og loki á eftir sér.
Helgi: Ég hef nú ekki trú á, að
þetta verði svona í framtíðinni.
Steingrímur: Þeir segja að
þetta verði unnt að gera, en
eftilvill ekki gert.
Sigurður: Hvað um pólitíska
notkun á tölvum? Ég á við
„Stóra bróður“ og allt það.
Helgi: Já, þetta er mjög mikið
vandamál í sambandi við
einkalíf og vernd gegn ásókn
umheimsins.
Steingrímur: Það er einmitt
það sem gagnrýnt er í sænsku
bókinni.
Helgi: Nú eru gerðar umfangs-
miklar rannsóknir á þessu sviði
í því skyni að finna leiðir til
að læsa af eða vernda upplýs-
ingar, sem komnar eru inná
rafreikna, bæði hjá einstökum
fjölskyldum og ekki síður hjá
fyrirtækjum; ég á bæði við
heimilisbókhald og almennt
bókhald ásamt mörgu öðru.
Ganga verður mjög vel frá því,
að aðrir hafi ekki aðgang að
slíkum upplýsingum. Þetta
verður hægt að leysa.
Bjarni Bragi: Hvað gerir tölvan
þegar hún er búin að draga svo
mikið af manni fyrir sköttum,
að maður á ekki fyrir næstu
máltíð? Lætur hún mann bara
drepast?
Sigurður: Þá kemur félags-
málaráðherrann til skjalanna.
Tölvurnar
20