Samvinnan - 01.04.1971, Blaðsíða 29

Hildur Hákonardóttir.
Bjarni Bragi: Ég held að fram-
vegis muni allar stúlkur reikna
með því að taka beinan þátt í
atvinnulífinu og það muni hafa
töluvert mikil áhrif á fjöl-
skyldumynstrið. Reglan verð-
ur að stúlkur starfi úti nokkuð
lengi, taki sér frí frá atvinnu-
lífinu meðan börnin eru ung og
fari síðan aftur út að vinna á
miðjum aldri. Pjölskylduáætl-
anir manna verða sjálfsagt
þannig, að flestir verða mjög
langt komnir með að koma
sínum börnum á legg um fert-
ugsaldur. Fjölskylduformin
hljóta að miðast töluvert mikið
við það, hvernig vettvangurinn
fyrir endurhæfingu fólks verð-
ur. Ég get vel hugsað mér á-
kveðna „útvíkkun" á fjöl-
skyldunni, ekki bara með dvöl
ungs fólks í foreldrahúsum,
heldur einnig með því að fólk
taki að sér unglinga sem ekki
eiga sér samastað, einsog nú
á sér stað í allstórum stíl. Þeg-
ar fólk á okkar aldri er búið
að koma sínum börnum upp,
myndast visst tóm sem hægt
væri að fylla til dæmis með því
að snúa sér að umkomulausu
ungu fólki. Þannig er ekki ó-
hugsandi að fjölskyldan víkki
svolítið með frjálsum tengslum
útávið.
Hildur: Nú gerir þú ráð fyrir
einkvæni í þessu dæmi. Er víst
að það muni haldast? Er það
ekki nú þegar hætt að vera
raunveruleiki? Mér finnst
skrýtið að við erum alltaf að
tala um þessa fjölskyldu, en
flestar fjölskyldur sem maður
þekkir til eru alls ekki þessar
einingar: pabbi og mamma og
börnin þeirra sem búa í hús-
inu. Það er í mjög mörgum til-
fellum karlmaður og kona,
hvort með sín eigin börn og
síðan eitthvað af sameiginleg-
um börnum.
Ágúst: Það er líka spurning
hvort ekki verða komnir til
sögunnar sæðisbankar, þannig
að kvenfólk geti farið þar inn
án þess að kvænast og eignazt
krakka.
Hildur: Það er nú svo ósköp
lítill vandi að eignast krakka.
Sigurður: Já, slíkur banki yrði
bara fyrir afbrigðilegt kven-
fólk. Ég skil ekki í að nein rétt
náttúruð kona hafi neitt á móti
því að eignast krakka með
karlmanni. Hversvegna skyldu
þær neita sér um ánægjuna?
Geir: Er ekki annað tilbrigði
sambýlis hugsanlegt, til dæmis
það að miðaldra fólk flytti
saman eftir að börnin eru farin
að heiman, þannig að fjórar til
fimm fjölskyldur byggju sam-
an í húsi? Unga kynslóðin gæti
jafnvel líka sameinazt um hús,
ef svo bæri undir.
Hildur: En hvað eigum við að
gera við alla steinkassana?
Sigurður: Auðvitað á að byggja
úr timbri, það er það eina rétta.
Hildur: Við erum búin að
byggja borg og hún er einsog
hún er. Hvað eigum við að gera
við hana?
Bjarni Bragi: Þarna eigum við
svo mikið undir unga fólkinu.
Ég segi stundum við mitt unga
fólk, þegar það kemur heim
eftir miðnætti og ég er að
kvarta yfir að fá ekki þennan
skemmtilega félagsskap: Til
hvers var ég að þessum ósköp-
um? Ég var að slíta mér út í
áratug við að gera þetta að
vænu einbýlishúsi sem væri
töluvert mikill vettvangur fyr-
ir unga fólkið, og svo stingur
það bara af. Það getur auðvit-
að farið svo, að það vilji held-
ur búa útaf fyrir sig, kannski
nokkrar fjölskyldur, en kæri
sig ekki um okkar félagsskap.
Flest fólk hefur sennilega minni
félagsskap en það vill vegna
þess að það getur tæplega hitzt
nema með þessum höfðinglega
brag að vera mikill veitandi
hverju sinni.
Agúst: Það sem mér finnst
skrýtnast við íslenzk einbýlis-
hús er, að þau eru flest einsog
opinberir skemmtistaðir.
Hildur: Ég mundi vilja byggja
smáhýsi, sem maður gæti tekið
með sér, til dæmis hjólhýsi, og
síðan væri hægt að leggja brýr
á milli einbýlishúsanna, og
þeir sem vildu búa hátt gætu
sett sín hús uppá brúna, en
hinir gætu búið i garðinum, og
síðan mundu þessar geysistóru
stofur vera notaðar sem sam-
komustaðir fyrir fólk sem ann-
ars byggi svona örlítið útaf
fyrir sig. Það væri hægt að
kaupa sér herbergi og færa það
til að vild, eftir þvi hvaða konu
eða karlmann maður héldi við
í það og það skiptið.
Bjarni Bragi: Þessi upplausn-
artimi, sem Hildur er að vísa
til, á sér ótal hliðstæður í sög-
unni. En mannkynið hefur æv-
inlega, alveg einsog gæsin,
komið aftur að þessu gamla
tryggðabandi.
Sigurður: Hversvegna talarðu
um upplausn?
Bjarni Bragi: Þetta er upplausn
í svo margvíslegum skilningi.
Ég hef verið að lesa Rómverja-
sögu nokkuð rækilega, og hin
sterka rótgróna heimiliseining
var raunverulega undirstöðu-
kjarninn, þó hún væri að vissu
leyti agahörð og grimm. Sam-
félag Rómverja valt að veru-
legu leyti á því, hvort heimilis-
kjarninn var sterkur eða veik-
ur. Við getum, ef þið viljið,
notað orðið „upplausn" sem
einkenni á ákveðinni þróun.
Steingrímur: Ef satt skal segja,
finnst mér stundum alveg
ágætt að hafa þennan marg-
umtalaða steinvegg milli mín
og vina minna. Mig hryllit
hreinlega við því að þurfa allt-
af að hafa sömu vinina í
kringum mig.
Þorbjörn: Já, þetta atriði á
áreiðanlega eftir að ná sterk-
ari tökum á okkur.
Sigurður: Fjölbýlishúsin virð-
ast benda til þess. Hér hafa
verið reist fjölbýlishús með
samkomusölum þar sem ætl-
unin var, að sambýlisfólkið
kæmi saman öðru hverju, en
það hefur reynzt vonlaust að
fá fólk til að hittast þannig á
kvöldin. Kannski á sjónvarpið
sinn þátt í þeirri tregðu, en
það er eflaust fleira sem til
kemur. En varðandi upplausn-
ina, sem minnzt var á, þá held
ég að hér sé einungis um það
að ræða, að verið er að útrýma
úreltum formum, sem eru ekki
lengur lífvænleg eða lífræn.
Þegar fjölskyldan eða önnur
Steingrímur: Það hefði verið
gaman að hafa hérna eina
unga húsmóður, sem lítur á
húsmóðurstörf, eldamennsku
og barnauppeldi sem langæski-
legasta hlutverkið í lífinu. Slik-
ar konur eru til, og ég held þser
verði til árið 2000. Þær njóta
eflaust meira frelsis en nú, eiga
auðveldara með að fara út að
vinna, en hafa engu að síður
ánægju af heimilisstörfum.
félagsform, sem við búum við,
eru hætt að gegna sínu hlut-
verki, þá hljóta þau smámsam-
an að deyja og hverfa. Kannski
má kalla það upplausn, en þró-
un er alveg eins viðeigandi orð.
Bjarni Bragi: Þú svarar mínu
litaða orðavali með jafnlituðu
orðavali, þegar þú talar um úr-
elt form. Þessir tímar, sem ég
er að vísa til, voru oft tímar
óskaplega hörmulegrar upp-
lausnar.
Sigurður: En hversvegna leys-
ast form upp?
Bjarni Bragi: Það er stundum
vegna mistaka í mannlegu
skipulagi.
Ágúst: En tekur þetta ekki
sveiflum? Nú búa menn við eitt
form, en leita síðan að öðru
sambýlisformi, og svo kemur
það gamla bara aftur.
Sigurður: Afhverju endilega
það?
Ágúst: Getur það ekki alveg
eins orðið? Þarf endilega að
stefna í eina átt?
Sigurður: Víst getur það gamla
komið aftur, en hversvegna
skyldi það nauðsynlega þurfa
að fara á þann veg? Ég er ekki
viss um að hringrásin sé ófrá-
víkjanlegt lögmál.
Þorbjörn: Sjáið þið bara til.
Sambýlisform okkar hafa ger-
breytzt á örfáum áratugum.
Við lifum núna upptil hópa i
mjög litlum einingum. Hildur
bendir á, að það séu ekki alltaf
réttir foreldrar. Ég mundi ekki
leggja alltof mikið uppúr því,
vegna þess að foreldrarnir í
þjóðfélaginu eru yfirleitt fé-
lagslegt hugtak: jafnvel þó ein-
staklingurinn hafi ekki getið
barnið gengur hann þvi í föður
eða móður stað. Félagslega
fjölskyldan er eftir sem áður
móðirin, faðirinn og krakkinn.
„Upplausn"
29