Samvinnan - 01.04.1971, Blaðsíða 22

2 971SAM
VINNAN
ÍSLAND
ARIÐ
2000
Bernharö
Steingrímsson.
skrifað ritgerðir um strúktúr-
breytingar á skynseminni.
Bandaríkjamenn eru nú loks-
ins farnir að skilja þetta og dá
Piaget nú meira en nokkur
önnur þjóð. Og nú spyrja þeir:
Hvernig getum við hraðað
þessu? Það er þeirra megin-
spurning. Og þeir hafa talsvert
reynt til að hraða þessu, en
Piaget hefur varað mjög við
því, vegna þess að hann telur
að þetta muni geta raskað á-
kveðnu jafnvægi, endaþótt það
kunni að vera framkvæman-
legt. Jafnvel þó óumdeilanlegt
sé að námsmegund (potential)
einstaklingsins sé miklu meiri
Ágúst: Ég held að þróunin verði
sú, hvort sem hún er æskileg
eða ekki, að í stað þess að
rækta allar þær heilafrumur
sem við höfum til umráða en
hagnýtum ekki, þá verði farið
að sérhæfa heilafrumur hvers
einstaklings, þannig að hann
geti gegnt tilteknu fyrirfram
ákveðnu hlutverki.
Bjarni Bragi: Við skulum ekki
vera að þessu rugli. Við er-
um alveg nógu gáfaðir. Að
minnstakosti er ég það!!
Geir: Kannski miðað við nú-
tímann, en ekki miðað við ár-
ið 2000.
Ágúst: Ég á við, að í stað þess
að fara að rækta fleiri heila-
frumur, verði farið að sérhæfa
hvern einstakling mun meira
en það sem hagnýtt er, sérstak-
lega á fyrstu sex árunum, þá er
ég fremur íhaldssamur í þess-
um efnum og mæli frekar með
því að „félögunin“, þ. e. þrosk-
un mannlegra samskipta, verði
aukin og bætt á þessum aldri.
Hildur: En er ekki aðalatriðið
í uppeldi barna að gera þeim
fært að verða fullorðnar mann-
eskjur? Það læra þau fyrst og
fremst í starfi, en ekki með
tölvum og skólalærdómi einum
saman. Spurningin snýst um,
að þau læri að beita sér og vaxi
frá foreldrunum.
og nota þá heilafrumurnar í
því augnamiði.
Andri: Ég held það sé mjög
varasamt að sérhæfa hvern
einstakling þannig, fyrr en á
fullorðinsárum.
Ágúst: Já, en hefur þetta samt
ekki verið þróunin erlendis, til
dæmis í Bandaríkjunum, að
sérhæfa hvern einstakling sem
allra mest?
Andri: Frá hvaða aldri? Mér er
ekki alveg ljóst við hvað þú átt.
Bjarni Bragi: Þetta er ekki
rétt. Á miðöldum var þróunin
sú að sérhæfa hvern einstakl-
ing í starfi frá blautu barns-
beini.
Geir: Ég varpaði fram spurn-
ingu um þessa líffræðilegu
tækni. í því sambandi væri gott
að velta fyrir sér annarri
spurningu áður en við hverfum
að öðrum umræðuefnum. Það
er þetta sem minnzt var á fyrr
um þroskun eða lífeðlisfræði-
lega þróun barnsins. Erum við
ekki þarmeð komin inná spurn-
inguna um tilfinningalíf, það
að tilfinningalíf barna tengist
þannig í kennslu og uppeldi,
að börnin læri að læra. Mér
skilst á þessari nýju sálfræði
og uppeldistækni, sem ég hef
kynnzt í Bandarikjunum, til
dæmis mannúðarsálfræðinni,
að meginatriðið sé að örva
börn til að læra, þannig að þau
geti haldið því áfram alla ævi,
en staðni ekki fljótlega uppúr
tvítugs- eða þrítugsaldri. í
þessu felst tæknibylting á sviði
sálarfræða.
Bjarni Bragi: Það var eitthvað
í þessa átt sem ég ætlaði að
segja áðan. Viðhorfin á miðöld-
um voru þau, að einstaklingur-
inn yrði virkur í ákveðnu fagi
mjög snemma og einskorðaði
sig við það. Tilhneignig nútím-
ans er áreiðanlega sú að kenna
mönnum almennt og kenna
Ágúst: En ef við vikjum aftur
að líffræðilega þættinum, þá
var nýlega fundið upp eitthvert
sérstakt hormón, sem getur
læknað dvergvöxt. Má ekki
hugsa sér að árið 2000 eða á
fyrstu áratugum næstu aldar
verði farið að staðla menn,
þannig að karlmenn verði 1,71
metri á hæð, allir noti sams-
konar föt, sömu skónúmer.
Steingrímur: Hvað er þá að
segja um það, sem nú er full-
yrt, að hægt sé að flytja vit á
milli manna, til dæmis frá
manni sem er að gefa upp önd-
ina yfir í ungan og heilbrigðan
mann?
Geir: Þetta hormón sem þú
nefnir, Ágúst, er vaxtarhormón
heiladingulsins og búið að
finna það fyrir löngu. Það sem
gerðist var, að það var búið til
frá grunni með tótalsýntesu.
Steingrímur: Það hefur tekizt
að flytja á milli dýra nokkuð
af því sem þau hafa lært með
þvi að flytja ákveðnar heila-
sýrur úr einu dýri í annað.
Þetta er auðvitað stórhættu-
legt.
Andri: Ef ég má svara spurn-
ingu þinni, Ágúst, þá held ég
þeim að vera aðhæfanlegir, eða
með öðrum orðum búa menn
undir það sem tækniþróunin
kann að bera með sér, að menn
þurfi oft að skipta um hlutverk
á lífsleiðinni.
Margrét: Mér sýnist tilhneig-
ingin í menntunarkerfinu vera
alveg öfug.
Bjarni Bragi: Það fer eftir því
hve ofarlega það er í kerfinu.
í háskólum er náttúrlega til-
hneiging til sérhæfingar.
Björn: Ég er ekki viss um, að
menn verði eins sáttir við það
og nú að lengja stöðugt það
tímabil sem fer til undirbún-
ings fyrir starf, án þátttöku,
og fjölga þannig unglingsárun-
um. Ég trúi því þvert á móti,
að þegar framí sækir verði það
viðurkennd mannréttindi fyrir
ungt fólk og unglinga að fá að
byrja að undirbúa sig beint
undir ákveðið starf og byrja
að spreyta sig á þvi snemma, þó
að hæfileikarnir kunni að vera
takmarkaðir. Það er lögð alltof
lítil áherzla á þörf ungs fólks
til að fá einhverja hugmynd
um hvað það á að verða.
að þetta verði mögulegt að
verulegu leyti, en ég hef samt
þá trú að það verði ekki gert
að neinu ráði og það af sömu
ástæðu og þú varst að hnota-
bitast útí þarann á Reykhól-
um: það vanti undirstöðurann-
sóknir og sé ekki nógu mikið
vitað um hvaða fylgikvilla
megi vænta.
Ágúst: Já, að það verði ekki
notað á heilbrigt fólk.
Hildur: Mér dettur nú í hug,
að við högum okkur einsog
svona sé þetta í sumum tilfell-
um. Ef við tökum til dæmis
strætisvagn, þá er hann byggð-
ur fyrir aðeins vissa stærð, og
mjög litlar manneskjur komast
til dæmis varla uppí strætis-
vagn, svo ég tali nú ekki um
konur með börn.
Steingrímur: Haldið þið, að það
verði að veruleika, sem þegar
hefur reyndar verið gert, að
breyta erfðaeiginleikum? Eftil-
vill yrði það hættulegasta
framförin.
Margrét: Ég held það sé nú
kannski langt í land fyrir fjöl-
frumunga, en fyrir smærri líf-
verur er þetta lítill vandi, eink-
anlega sýkla og sníkla.
Sérhæfing
Hormónaflutningur
22