Samvinnan - 01.04.1971, Blaðsíða 45

Karen Blixen á veiðum við fljót í Afriku
ásamt nokkrum þjónum sínum rétt fyrir 1930.
Denys George Finch-Hatton (1887—1931),
sonur jarlsins af Winchilsea og Nottingham.
möguleika valdi fyrsta eiginlegt einkunn-
arorð æsku minnar:
Navigare necesse est, vivere non necesse.
Þessi djarflega skipun Pompejusar skall
á hlustum hinna skelfdu skipverja hans,
þegar þeir neituðu að bjóða stormum og
stórsjóum byrgin og flytja kornbirgðir til
Rómar.
Frumlegt var það ekki, þetta einkunn-
arorð. Ugglaust hafa fjölmargir æsku-
menn valið sér það. Eftirvæntingin, of-
dirfskan í brjóstum þeirra bíður þess að
leysast úr læðingi af kynngimætti orðs-
ins. Mér var algerlega eðlilegt að líta á
framtíðaráform mín eins og siglingu, því
að heimili mitt lá skammt frá hafi, og á
æskudögum okkar áttu bræður minir
báta í förum milli Kaupmannahafnar og
Helsingjaeyrar.
En ungu fólki er gjarnt að hugsa í
þverstæðum, og í vitund þess munu fjar-
stæðukennd orð Pompejusar, en það eru
þau, þar sem tilgangur hinnar bráðnauð-
synlegu sjóferðar til Rómar var viðhald
lífsins sjálfs, standa óhögguð sem hin
skýru og hreinu lífssannindi. Engin segul-
nál var í mínum augum óskeikulli en út-
réttur armur Pompejusar. í óbifanlegu
trausti tók ég stefnuna eftir honum, og
hefði einhver hyggnari manneskja stað-
hæft, að einkunnarorð mitt ætti sér enga
jarðneska þýðingu, hefði ég getað svarað:
„Nei, en himneska,“ og ef til vill hefði
mátt bæta við: „Og fyrir sjófarendur.“
Þessi blær bar mig þöndum seglum til
Afríku laust fyrir heimsstyrjöldina fyrri.
Ég var þá heitbundin frænda minum,
Bror Blixen. Frændi okkar beggja hafði
komið heim úr veiðileiðangri i brezku
Austur-Afriku, sem þá var verndarriki,
og sýnt okkur í hillingum stórkostlega
möguleika til landbúnaðar suður þar. Og
þangað héldum við svo fullkomlega i
þeim pompejíska anda, að: „Það er
nauðsyn að eiga búgarð, en engin nauð-
syn að lifa.“
Sönn hjartans einfeldni kallar stundum
fram óvænt umburðarlyndi hjá máttar-
völdunum. Hún getur jafnvel þröngvað
gyðjunni Nemesis til mildari afstöðu.
Gyðjan hefði getað svarað: „Gott og vel,
þú skalt fá viljann þinn. Þú siglir þá og
gefur lífið upp á bátinn!“ Þannig ímynda
ég mér, að hún hafi svarað Hollendingn-
um fljúgandi. Hún hefði einnig átt ann-
að svar handa mér: „Þitt erkiflón! Ég
skal vinda upp seglin og standa við
stjórnvölinn hjá þér, ég skal láta þig
sigla beint út í lífið!“ Með þetta mitt
fyrsta einkunnarorð líkt og fána við hún
sigldi ég beint inn í hjarta Afriku, inn í
vita nuova, inn í það sem varð mér hið
sanna líf. Afrika tók við mér, gerði mig
að einu barna sinna, svo algerlega að ég
afneitaði einkunnarorðinu, sem samein-
að hafði okkur, og tók mér annað i stað-
inn.
Enska fjölskyldan Finch-Hatton hefur
í skjaldarmerki sínu orðin „Je responde-
ray!“ (Ég mun svara!). Þau hafa augljós-
lega lengi verið einkunnarorð hennar,
þar sem þau eru á svo fornlegri frönsku.
Langt er einnig siðan Hatton Garden í
Lundúnum var garður og svo var kveðið
um einn úr fjölskyldunni, eitt af eftirlæt-
isgoðum Elisabetar I:
Herra Kristófer Hatton stígur dansinn
drengja bezt,
dável er hann limaður, og andlit fegra
ei sést,
þótt það færi eigi að siður illa fyrir hon-
um, þar sem fjandinn náði í hann.
Mér féll það svo vel, þetta forna eink-
unnarorð, að ég spurði Denys, en hann
var setztur að í Afríku á undan mér og
við litum á okkur sem eins konar May-
flower-fólk, landnemarnir frá þvi fyrir
heimsstyrjöldina, hvort ég mætti gera
þetta að mínu einkunnarorði. Hann var
svo veglyndur að láta mér það eftir, lét
auk heldur gera mér innsigli, þar sem
það var greypt. Mér urðu orð þessi mjög
kær og mikilvæg af mörgum ástæðum, en
einkum tveimur.
í fyrsta lagi vegna þess, hve rika á-
herzlu þau leggja á gildi svarsins í sjálfu
sér. En svar er miklu sjaldfengnara en
menn almennt gera sér ljóst. Margt stór-
gáfað fólk á yfirleitt ekki svar til við
neinu. Samtal eða bréfasamband við þess
háttar fólk verður ekki annað en eintal
á báða bóga — hvort heldur strokið er
mjúkt eða slegið þungt fæst enginn end-
urómur fremur en frá trédrumbi. Og
hvernig er þá unnt að halda talinu
áfram?
í löngum dölum afrisku hásléttanna
var ég umleikin unaðslegu bergmáli líkt
og frá hljómbotni, og það fylgdi mér
stöðugt. Þar var daglegt líf mitt fullt af
röddum, sem veittu svör. Ég talaði aldrei
svo, að ég hlyti ekki svar, talaði frjálst
og óhikað, jafnvel þegar ég þagði. Ein
skýring á þessu var sú, að ég held, að ég
bjó svo hátt uppi, á þakbrún sjálfrar
jarðarinnar, ef svo mætti að orði kveða,
þar sem loftið virðist drottnandi höfuð-
skepna með tilhneigingu til að breyta
mannlegum hjörtum i vindhörpur. Hin
skýringin var sú, að hér var ég í tengsl-
um við innborna menn og hin miklu
veiðidýr Afriku. Mér hefur alla tíð þótt
mjög vænt um dýr, og að fyrirhitta þau í
sínum heimahögum utan mannlegrar til-
45