Samvinnan - 01.04.1971, Blaðsíða 25

valda þeim. Við getum tekið til
dæmis mengun eða efnaeitr-
anir. Ef við þekkjum efnin i
umhverfi okkar, sem gera okk-
ur lífið leitt og valda ákveðn-
um sjúkdómum, þá getum við
fjarlægt þau.
Bjarni Bragi: Þetta er of ein-
falt. Tæknin hefur „point of no
return“ sem við erum löngu
komnir framhjá. Ef við ætlurn
að mala með svipaðri tækni og
við höfum núna, þá bara klár-
um við allar auðlindir og sigl-
um öllu í strand.
Sigurður: Ef mannkyninu
fjölgar um helming eða meira
á næstu 30 árum, hlýtur það
að vera tæknivandamál að gera
okkur jörðina byggilega. Að búa
í milljónaborg útheimtir tækni-
lega skipulagningu.
Ágúst: Það er líffræðilegt.
Sigurður: Er það ekki tækni-
vandamál að koma 10 milljón-
um manna fyrir í borg, þannig
að þeir fái lifað þar?
Hildur: Það þarf auðvitað að
skilgreina þetta.
Margrét: Og svo var það þetta,
sem hún Hildur kom að hér
áðan, með börnin. Það er ó-
hugnanlegt að fæða börn inní
þessa framtíð, og ég geri ráð
fyrir því, að eftir svona 100 ár
þurfi maður beinlínis að fara
til stjórnvalda og biðja um leyfi
til að eignast barn. Þá verður
spurt: Er nóg andrúmsloft
handa því? Er nógur matur
handa því? Er húsnæði handa
því? Og svo framvegis.
Steingrímur: Erum við að
tala um sömu tækni? Fyrir
Margréti eru læknavísindin
ekki tækni. f mínum huga er
þetta allt mjög nátengt. Það
eru notaðar smásjár og alls-
kyns önnur tæki við. líffræði-
legar rannsóknir. í læknisfræði
eru notaðar tölvur og f jölmargt
fleira tæknilegt.
Þorbjörn: Ég held að Margrét
hafi verið að reyna að skilja
sundur ákveðin atriði sem eru
ákaflega þétt samofin. Það
þýðir ekki að tala um að vera
Þorbjörn: Mér finnst ýmislegt
benda til þess, að í framtíðinni
verði landbúnaður rekinn í
stærri einingum en nú er gert,
og að bændur verði að láta af
einstaklingshyggju sinni, en
leggja aukna áherzlu á að
á móti tækni, en með framför-
um í heilbrigðismálum. Við
verðum að lita á þetta allt sam-
an í einni heild.
Steingrímur: Það er dregin upp
hrollvekjandi mynd af fram-
tíðarhorfum okkar í bókinni
Gjáin framundan eftir Pecci.
Hann dregur fram mjög marga
fróðlega hluti um fólksfjölgun-
arvandamálið og breikkandi bil
þróaðra landa og vanþróaðra.
Það hefur verið svo hingaðtil,
að þar sem tækniþróun er mik-
il hefur ný þekking leitt til æ
meiri hraða og stórstígari
framfara, þannig að forskot
þróuðu landanna eykst stöðugt.
Hildur: En hefur ekki þessi
tækniþróun hagnýtt frá öðrum
þjóðum það sem þær hefðu
þurft að nota handa sjálfum
sér?
Steingrímur: Vitanlega hefur
aukin nej'zla þróuðu þjóðanna
tekið ýmislegt frá öðrum þjóð-
um.
Hildur: Og tækniþróunin á
Vesturlöndum hefur beinlínis
stuðlað að aukinni fátækt í
öðrum heimshlutum.
Steingrímur: Ég veit það nú
ekki. Vitanlega hefur töluvert
mikið dottið af borði ríka
mannsins á Vesturlöndum, þó
kannski sé ekki gaman að orða
það þannig. Töluvert mikið af
vestrænni tækni hefur komið
vanþróuðu þjóðunum til góða.
Við getum bara tekið sem dæmi
hina svonefndu grænu bylt-
ingu. Hún er upprunnin á Vest-
urlöndum og beinn ávöxtur
tækninnar. Ég hugsa að van-
þróuðu löndin væru ennþá verr
á vegi stödd, ef þau hefðu ekki
notið tækninnar, þó þeim hafi
á hinn bóginn ekki fleygt eins
mikið fram og þróuðu löndun-
um. Það er að segja, ef við köll-
um það að vera illa á vegi
staddur að lifa við frumstæð
lífsskilyrði. Það er varla hægt
að finna nokkra framför á sviði
tækni, til dæmis í sambandi við
matvælaframleiðslu, sem eigi
upptök sín í vanþróuðu lönd-
unum.
vinna hver með öðrum í ein-
hverskonar samyrkju- eða
samvinnubúskap. Ræktunar-
samböndin eru fyrsta skrefið í
rétta átt. Hvort það verða sam-
vinnubú eða ríkisbú, veit ég
ekki.
Sigurður: Gunnar Bjarnason á
Hvanneyri hefur mjög talað
máli samvinnubúskapar á ís-
landi. Hann telur samvinnu-
búskap skynsamlegasta kerfið
til að nýta mannaflann og losa
bændurna undan bindingunni
sem þeir búa við einsog er.
Hann mælir semsagt með
vinnuhagræðingu í landbún-
aði, þannig að menn skipti með
sér verkum og noti tímann á
skynsamlegri hátt.
Steingrímur: Ég býst við að
bændur og reyndar allir ís-
lendingar verði að horfast í
augu við það, að á næ Lu 30
árum fer loftslag hérlendis
kólnandi. Nú þegar er meðal-
hiti á vorin (maí) hátt á aðra
gráðu lægri en hann var á 30
ára tímabili áður, og þetta hef-
ur vitanlega gífurleg áhrif á
landbúnaðinn. Ég efast ekki um
það, að bændur muni snúast
gegn þessum vanda með skyn-
samlegum hætti, og það hlýtur
að leiða til töluverðra breytinga
á búskaparháttum. Ég held að
félagsbúskapur muni fara mjög
vaxandi, þ. e. a. s. sú tilhögun
að þrír til fjórir og allt uppí tiu
til tólf bændur taki saman
höndum, eigi jafnvel sameigin-
leg fjós og hlöður, skipti með
sér verkum og hafi hag heild-
arinnar í huga. Ég held einnig,
að töluverð verkaskipting milli
landshluta muni koma með
tímanum. Það er ljóst að ekki
nær nokkurri átt að vera með
sauðfé og hálfan þunga lamba
hér á Suðurlandi móts við það
sem er kannski sumstaðar á
Norðurlandi og þar að auki of-
beit. Ég held það hljóti að koma
meira skipulag á þessi mál. Ég
get einnig vel hugsað mér, að
framleiðsla á fóðri verði stund-
uð á einum stað, en á öðrum
stað verði lögð áherzla á beiti-
lönd, en síðan verði fóður flutt
á milli í kögglum. Þessi þróun
er hafin, og ég held að bændur
verði neyddir til að hraða henni
vegna veðurfarsbreytinga.
Sigurður: Kannski verður það
líka til þess, að byggð færist
saman, þéttist á vissum svæð-
um, en strjálist eða hverfi þar
sem erfiðast er að stunda bú-
skap.
Bjarni Bragi: Mig langar til að
líta á þetta frá dálítið öðrum
sjónarhól. Sumt af þessum
hugmyndum, sem nú eru uppi
um landbúnaðarmál, ber með
sér „stökk“ í hugsuninni, þ. e.
a. s. reynt er að komast yfir í
einingar sem eru allt öðruvísi
en þær sem við höfum núna,
en menn gera sér ekki grein
fyrir, hvernig þeir muni nálg-
ast þetta ástand. Satt að segja
þarf hvergi að taka eins mikið
tillit til félagslegra skilyrða
einsog í landbúnaði, og þar á
ég fyrst og fremst við þær fé-
lagslegu erfðir, sem tengja fólk
við sína byggð og uppruna. Ég
er að vísu sammála því, að það
hlýtur að verða mun meiri
samvinna um búreksturinn
sjálfan, ekki bara um ræktun-
arstigið, og það eru ýmsar vís-
bendingar um að fólk sætti sig
ekki við svona mikla bindingu
og sé hamingjusamast í sveit-
um, þar sem það hefur að vísu
sérstakar búeiningar (það held
ég tóri lengi), en er í nokkuð
þéttri byggð og á alltaf kost á
að koma upp sameiginlegum
vélastöðvum, vixlast á um bú-
fjárgæzlu o. s. frv. En megin-
vandamál landbúnaðarins er
og verður áfram að hafa mark-
að til að fullnýta þann árang-
ur sem aukin tækni ber með
sér, þannig að það er stöðug
mótsögn milli tækniframvindu
og ábatavænlegs búskapar. í
tengslum við það sem Stein-
grímur sagði um versnandi ár-
ferði er rétt að taka fram, að
í rauninni hefur mikill hluti
búskaparins hér öldum saman
verið samfélagslegur í þeim
skilningi, að almenningar
hafa verið nytjaðir samfé-
lagslega. Þetta er eitt það
hættulegasta hjá okkur, og án
efa kemur aukin aðgæzla og
aðhald í sambandi við harðara
árferði og fullnytjun búskapar
í því skyni að ofbjóða ekki þess-
um almenningum, heldur reka
þá á hagrænum grundvelli, þar
sem stefnt verði að því að eyða
ekki auðlindum.
Steingrímur: Ég heid að land-
búnaður á íslandi eigi örugga
framtíð, þráttfyrir erfiðleika
sem steðja kunna að, meðal
annars vegna þess að það verð-
ur vaxandi skortur á eggja-
hvítuefnum, og ég held sú
krafa verði gerð til okkar, að
við nýtum þetta land til slíkr-
ar framleiðslu.
Jónas: Ég álit að landbúnaðar-
framleiðsla yfirleitt muni auk-
ast, en ekki i þessum venjulega
skilningi, sem i hann er lagður,
þ. e. a. s. afurðir ærinnar og
nautgripanna, því ég held að
geta íslands til framleiðslu á
fóðri ofaní þessar skepnur sé
mjög takmörkuð. Ég held það
sé ekki nokkur vafi, að gengið
hafi verið á þetta mjög í seinni
tíð, einsog tölur sýna. Vegna
kulda er vaxtargeta grass á ís-
landi mjög takmörkuð. Á öll-
um erlendum landabréfum,
sem við sjáum, er ísland með
túndrulit. Þetta er staðreynd,
Landbúnaður
25