Samvinnan - 01.04.1971, Blaðsíða 50

Stefnumið Nixons með innrásunum í
Kambodsíu og Laos er að sannfæra bæði
stjórnina í Hanoí og bandamenn hennar
um, að hann sé vis til að ganga eins langt
í hernaðaraðgerðum og honum þykir með
þurfa til að geta sagt fyrir forsetakosn-
ingarnar næsta ár, að sér hafi tekizt að
losa Bandaríkjaher úr bardögum á landi
í Indó-Kína, án þess að sleppa þar með
hendinni af stjórninni i Saígon. Þetta er
það sem ráðamenn í Washington eiga
við, þegar þeir tala um „árangursríka
víetnömun“ stríðsins.
Afstaða Kínverja
Væri sambúð bandamanna Norður-
Víetnams, Kína og Sovétríkjanna, í því
horfi að þau gætu komið sér saman um
mótleiki við ógnunum Bandaríkjastjórn-
ar, yrði þeim ekki skotaskuld úr að halda
aftur af henni að vissu marki, en eins og
málum er háttað fara Sovétmenn og Kín-
verjar hvorir sína leið. Báðir senda vopn
og varning til Norður-Víetnams, en póli-
tisk afstaða þeirra til stríðsins er ólík.
Sovétstjórnin hafði milligöngu um að
koma á friðarviðræðum stríðsaðila i
París, en Kínastjórn hefur ætíð verið
þeim mótfallin. Afstaða Kínverja er, að
þjóðir Indó-Kína eigi vísan sigur, ef þær
þreyti Bandaríkin i langvinnu stríði.
Jafnframt hafa Kinverjar margsinnis lýst
yfir, að þeir muni ekki horfa á það að-
gerðalausir að Bandaríkin færi sig lát-
laust upp á skaftið í hernaðaraðgerðum
þétt við landamæri Kína.
Ákveðnastar hafa þessar yfirlýsingar
Kínverja verið í ummælum sem Sjá Enlæ
forsætisráðherra viðhafði í Hanoí, er
hann hélt þangað óvænt eftir sóknina
inn í Laos og bollaleggingarnar í Saígon
um innrás í Norður-Víetnam. Erlendir
sendimenn í Peking hafa verið minntir
á, að Kínverjar hafi á sínum tíma gert
alvöru úr að hrekja Bandaríkjamenn út
úr Norður-Kóreu eftir að svipuðum að-
vörunum var ekki sinnt, og þeir hafi
farið alfarnir að því ætlunarverki loknu.
Ljóst er að tvennt vakir einkum fyrir Kín-
verjum í svipinn með opinberum og óop-
inberum yfirlýsingum þeirra um afstöðu
sína til framvindu mála í Indó-Kína. í
fyrsta lagi vilja þeir vara Bandaríkja-
stjórn við að ganga of langt í hernaði
gegn Norður-Víetnam og nyrztu héruðum
Laos, sem liggja að Kína og eru nær al-
gerlega á valdi skæruhers Pathet Lao. í
öðru lagi vilja þeir fullvissa Víetnama um
að ekki sé hætta á að þeir gerist óboðnir
gestir í landi þeirra til langframa, þótt
kallað verði á þá til að veita liðsinni gegn
Bandaríkjamönnum, en öldum saman
var saga Víetnams í rauninni saga lát-
lausrar sjálfstæðisbaráttu gegn Kína-
veldi.
Fréttamenn í Washington segja, að
Nixon hafi tilhneigingu til að ógna Kín-
verjum með kjarnorkuvopnum, geri þeir
sig liklega til að mæta bandarískum
hernaðaraðgerðum í Indó-Kína með
eigin herafla. Hefur Nixon staðhæft, að
Eisenhower hafi á sínum tíma beitt leyni-
legri hótun um kjarnorkuhernað til að
hafa sitt mál fram á lokastigi samning-
anna um vopnahlé í Kóreu.
Bandarískur þjóðarvilji
En hver sem er persónulegur vilji
Nixons, getur hann ekki gengið í berhögg
við bandarískan þjóðarvilja í máli sem
varðað getur heimsfrið. Markmið hans
með heimkvaðningu hers frá Víetnam er
einmitt að fá á sitt band almenningsálitið
sem snúizt hafði gegn Johnson. Öll sólar-
merki benda til að honum hafi ekki tekizt
þetta enn, jafnvel þvert á móti.
Skömmu eftir að innrásin var gerð í
Laos og áður en sýnt varð hvernig fara
myndi, gerði Gallupstofnunin könnun í
tvennu lagi á afstöðu Bandaríkjamanna
til forseta síns. Annar þáttur könnunar-
innar fjallaði um traust fólks á túlkun
Nixons á gangi stríðsins i Indó-Kína. Nið-
urstaðan varð, að rúmlega tveir þriðju
aðspurðra, 69 af hundraði, voru þeirrar
skoðunar, að Nixon leyndi þjóðina því
sem hún ætti rétt á að fá að vita um
hernað og horfur á vígvellinum. Til sam-
anburðar gat Gallupstofnunin þess, að
hún lagði sömu spurningu fyrir menn,
þegar jafn langt var liðið á kjörtímabilið
sem Johnson sat þjóðkjörinn forseti og
liðið er nú á kjörtímabil Nixons. Var þá
verulega tekið að halla undan fæti fyrir
Johnson, og þó var vantraustið á honum
nokkru minna en á Nixon nú, eða 65 af
hundraði. í annan stað komst Gallup að
raun um, að í fyrsta skipti á stjórnar-
árum Nixons eru fleiri Bandaríkjamenn
óánægðir með hvernig hann rækir emb-
ætti sitt en þeir sem eru ánægðir.
Alkunna er, hve fljótt álitið sem mælt
er í skoðanakönnunum getur verið að
breytast, en Nixon tók niðurstöður Gal-
lups svo alvarlega, að næstu vikur eftir
að þær birtust lagði hann sig í framkróka
að bæta hlut sinn með sjónvarpsviðtölum,
blaðamannafundum og meira að segja
viðtölum til birtingar við einstaka, út-
valda fréttamenn, þar sem hann lagði
megináherzlu á að koma á framfæri rök-
semdum fyrir stríðsstefnu sinni.
Þegar mótmælin gegn innrásinni í
Kambodsíu voru hvað áköfust í Banda-
ríkjunum í fyrravor, svo segja mátti að
flestar háskólaborgir landsins væru í upp-
námi, og til blóðsúthellinga kom við há-
skóla í Ohio og Mississippi, var það við-
kvæði Nixons og nánustu samstarfs-
manna hans, að ekki væri að marka upp-
steyt ungæðislegra hávaðamanna, stjórn-
in hefði á sínu bandi hinn þögla meiri-
hluta þjóðrækinna miðlungsborgara.
Fréttamenn sem leitazt hafa við að
kanna, hvað liggur að baki þeirri breyttu
afstöðu sem fram kemur i Gallupkönn-
uninni sem tilfærð var hér að framan,
virðast helzt hallast að því að þessi þögli
meirihluti snúist nú i vaxandi mæli á
sveif með þeim sem vilja að Bandaríkin
láti þátttöku sinni í ófriðnum i Indó-Kína
lokið, án tillits til hverjar afleiðingarnar
verða fyrir stjórn hershöfðingjanna
Thieus og Kys i Saígon. Breytingin á af-
stöðu almennings er einkum talin runn-
in af tveim rótum.
í fyrsta lagi breiðist sú skoðun út, að
í Indó-Kína sé ekki barizt fyrir raunhæf-
um, bandarískum hagsmunum, heldur til
að viðhalda útþenslustefnu sem komin sé
út í öfgar og bjarga jafnframt áliti og að-
stöðu stjórnmálamanna og hershöf ðingj a,
sem eiga völd sín og frekari frama undir
því að stefnan sem þeir hafa mótað og
framfylgt bíði ekki ótvírætt skipbrot.
Menn þurfa ekki að vera friðarsinnar til
að láta sér gremjast, að mannslífum sé
fórnað í tugþúsundatali ár eftir ár sakir
metnaðar og valdafíkni þröngs hóps.
í öðru lagi fjölgar þeim Bandaríkja-
mönnum j afnt og þétt, sem gera sér grein
fyrir hvílíkum hörmungum gereyðingar-
hernaður Bandaríkjahers veldur þjóðum
Indó-Kína. Annars vegar gróðureyðing á
stórum landflæmum í því skyni að gera
skæruliðum ólíft, og hins vegar hömlu-
lausar loftárásir á hverja lifandi veru sem
bærir á sér á „frjálsum skotsvæðum“
hafa valdið því að í Suður-Víetnam hefur
bændafólk svo milljónum skiptir flúið
heimkynni sín og gerzt flóttafólk í örg-
ustu fátækrahverfum borganna. í Laos,
þar sem íbúatalan er innan við þrjár
milljónir, var flóttafólk orðið fjórðungur
úr milljón fyrir árslok 1969, og síðan hafa
bandarískar loftárásir á landið verið stór-
auknar. í Kambodsíu, með sex milljónir
íbúa, flúði milljón manna heimkynni sín
eftir innrás Bandaríkjamanna og Suður-
Víetnama í fyrravor.
Öldungadeildarnefnd undir forsæti Ed-
wards Kennedys birti þær tölur sem hér
hafa verið tilfærðar, og er starf hennar
fyrsta viðleitni sem vart verður að hálfu
opinberra aðila i Bandaríkjunum til að
gera sér grein fyrir manntjóninu og upp-
lausn gamalgróinna bændaþjóðfélaga,
sem stríðið í Indó-Kína veldur. Nefnd
Kennedys slær því föstu, að það sé hinn
vélvæddi hernaður Bandaríkjamanna,
einkum lofthernaðurinn, sem valdi flótta-
mannastraumnum og mannfalli í röðum
óbreyttra borgara. Eftir því sem banda-
rísku þingmennirnir komust næst, féllu
300.000 óbreyttir borgarar í Suður-Víet-
nam árin 1965 til 1970 og langflestir þeirra
fyrir bandarískum loftárásum og fall-
byssuskothríð.
Réttarhöld yfir bandarísku hermönn-
unum, sem frömdu múgmorð í þorpinu
My Laí í Suður-Víetnam, hafa staðið af
og til mánuðum saman. Þegar þetta er
ritað, hafa allir sem komið hafa fyrir
rétt verið sýknaðir nema Calley undir-
foringi, en máli hans ólokið. Málaferlin
hafa engu að síður orðið til þess að færa
fjölda Bandaríkjamanna heim sanninn
um, að í nafni þeirra hafa verið unnin
hin verstu verk. Eftir því sem hermenn
snúa heim, fjölgar kærum einstakra
manna, óbreyttra hermanna og liðsfor-
ingja jöfnum höndum, á hendur yfir-
mönnum, allt upp í hershöfðingja, sem
þögguðu niður kærur um hryðjuverk og
komu þannig fram, að ekki verður annað
ályktað en yfirherstjórnin hafi staðið að
baki þeim.
Þegar ofan á þetta bætast ófarirnar í
Laos, verður ekkert fortekið um, hverjum
tíðindum hið illa þokkaða stríð í Indó-
Kína kann enn að valda á bandarískum
innanlandsvettvangi. Fréttamaður einn
hefur eftir nýbökuðum stríðsandstæðingi
og flokksbróður Nixons: „Nú er meirihlut-
inn ekki þögull lengur, en þeir í Was-
hington eru heyrnarlausir.“ 4
50