Samvinnan - 01.04.1971, Qupperneq 35

Ágúst: Ég hef nú ekki lesið
grein Skúla, en ég er alls ekki
að tala af lítilsvirðingu um
Andri: Ef þú ert að tala um, að
það þurfi að koma á skynsam-
legri hagnýtingu sérfræðinga
yfirleitt, þá get ég verið þér
sammála.
Ágúst: Já, einmitt. Það sama á
við um efnafræðinga, náttúru-
fræðinga eða hvaða stétt sér-
fræðinga sem vera skal.
Andri: Ég held að notkun sér-
fræðinga bæði hjá íslendingum
og mörgum öðrum þjóðum sé
afskaplega vanhugsuð. Þar er
einfaldlega alls ekki nægilega
vel skilgreint, hvert svið sér-
fræðingsins á að ná, og hvar
sá menntaði alþýðumaður, sem
ætti að vera í stjórnarsæti, á
að byrja.
Sigurður: Þetta er vandamál
sem var rætt mikið á alþjóða-
ráðstefnu um framtiðarrann-
sóknir og félagslegar nýjungar
í Danmörku á liðnu hausti.
Þar var bent á það, að sér-
fræðingar væru yfirleitt svo
bundnir við sitt eigið fag og
þær vinnuaðferðir sem þeir
hefðu verið þjálfaðir í og
væru eftilvill stundum næstum
steinrunnir í, að þeir kæmu
kannski alls ekki auga á lausn-
ir, sem utanaðkomandi leik-
maður mundi sjá í einu vet-
fangi fyrir hugboð eða annars-
konar reynslu í lífi og starfi.
Þessvegna væri höfuðnauðsyn
að hafa leikmenn með í um-
ræðum sérfræðinga um fram-
tíðarþróun þjóðfélagsins.
Bjarni Bragi: Það þarf bara að
hafa það einsog Forn-Persar.
Ef þeir ákváðu eitthvað algáð-
ir, þá urðu þeir að ræða það
drukknir, og ef þeir ákváðu
eitthvað fullir, þá urðu þeir að
ræða það ófullir.
Geir: Á ráðstefnunni sem Sig-
urður nefndi komumst við að
þeirri niðurstöðu í sambandi
við mjög marga þætti félags-
legra breytinga, að sálfræði og
félagsfræði eiga verulegu hlut-
verki að gegna, eða með öðrum
orðum: fólk verður að breytast
til að geta aðlagazt nýrri fram-
leiðslutækni, nýjum samfélags-
háttum, auknum samskiptum
við útlönd, rafeindakerfi sem
gefur því upplýsingar um alla
heimsbyggðina, og þannig
mætti lengi telja.
sálfræðinga. Spurning mín er
bara, hvort við séum ekki farn-
ir að ofnota þá.
Hildur: Má ekki segja, að ef
fólkið getur ekki aðlagazt
tækninni, þá ætti að breyta
tækninni og aðlaga hana fólk-
inu?
Geir: Það er alveg hárrétt,
enda hafa ýmsir bent á það.
Baldur: Ég er þeirrar skoðun-
ar, að stefnt verði að því að
gera manninn fjölhæfari,
þannig að ef við erum á þess-
ari sérhæfingarbraut, þá verði
snúið við á henni, og varðandi
sköpunarþáttinn, sem ég legg
áherzlu á að hljóti að verða
mjög gildur, þá mun hann ekki
beinast eingöngu inná lista-
brautir, heldur líka að þjóðfé-
laginu sjálfu, einsog bent var
á hér áðan. Ég held að menn
geti fengið útrás í mörgu öðru,
einsog til dæmis því að skapa
það tiltekna samfélag og um-
hverfi sem hlutaðeigandi ein-
staklingur kýs helzt að lifa í,
til dæmis með því að verða
virkur í atvinnulífinu með at-
vinnulýðræði, og svo framveg-
is. Sköpunarþátturinn getur
beinzt inná svo ótalmörg svið
og er ekki einskorðaður við að
búa til listaverk.
Geir: Getum við gert okkur
nokkra hugmynd um, hvaða
hugsjónir mannkynið eða stór-
ir hópar þess koma til með að
hafa árið 2000?
Baldur: Ég get svarað fyrir
mig: að láta fólkinu líða vel og
vera hamingjusamt.
Þorbjörn: Ég er ekki viss um,
að fólk burðist með svo ýkja-
margar hugsjónir árið 2000.
Ágúst er ekki trúaður á það, að
mönnum muni haldast uppi að
vilja vera atvinnulausir. Ég er
sammála Steingrími um það,
að þeir sem kæri sig um muni
fá að vera atvinnulausir í friði.
Bjarni Bragi: Iðjulausir.
Þorbjörn: Já, einmitt, það er
kannski heppilegra orð. En ein-
mitt í sambandi við það sem
sagt var um sköpunarþrá og
sköpunarvilja held ég að fólk
muni ekki vilja vera iðjulaust.
Ég held það sé einskis manns
ósk að hafa ekkert fyrir stafni.
Það held ég að sé einn þeirra
örfáu hluta sem leyfilegt sé að
telja til mannlegs eðlis: það
gerir enginn sjálfviljugur að
hafa ekkert fyrir stafni. Þess-
vegna held ég að þetta verði
ekkert vandamál. Fólk fær að
vera iðjulaust ef það vill, en
það velur ekki þann kost.
Steingrímur: Væri ekki hugs-
anlegt að fólk færi að velja
iðju sem það fengi ekki greidd
laun fyrir, til dæmis að ganga
á fjöll eða eitthvað þvíumlíkt?
Ágúst: Já, að mjög stór hópur
fari að lifa snikjulífi í orðsins
víðtækustu merkingu á þeim
sem vinna.
Sigurður: En hversvegna þarf
að kalla það sníkjulíf?
Bjarni Bragi: Vegna þess að
það er ekki jákvætt framlag.
Sigurður: Það er mikil spurn-
ing: Hvað er jákvætt framlag?
Bara það að framleiða vörur
og peningaleg verðmæti?
Bjarni Bragi: Nei. Til dæmis að
hugsa upp nýtt þjóðfélagskerfi.
Þorbjörn: Já, en að sameina
það að ganga á fjöll og hugsa
upp nýtt þjóðfélagskerfi?
Björn: Hingaðtil hefur ekki
aukinn frítími og næði fylgt
aukinni framleiðslu. Skipuleg-
ar athuganir í öðrum löndum
leiða það í ljós. Það er einsog
hver mínúta sé orðin verðmæt-
ari, afþvíað hún gefur í aðra
hönd miklu meira af hlutum
og verðmæti en áður. Miðdeg-
isblundurinn er horfinn eða
gamaldags; menn kasta hönd-
unum til matreiðslu og snæð-
ings, gleypa í sig; jafnvel er
farið að útbúa veitingastaði
þannig að menn þurfi ekki að
setjast til að snæða; menn
halda fundi um leið og þeir
borða. Ég veit því ekki hvort
það er rétt að gera ráð fyrir
meira næði um aldamótin
vegna aukinnar framleiðslu,
nema þá fyrir gamalt fólk, af-
þvíað enginn hefur tíma af-
lögu handa því. Læknar hér á
landi græða svo mikið á mín-
útu, að þeir fást ekki til þátt-
töku í félagsmálum, hafa ekki
efni á því. Erlendis er því sleg-
ið föstu, að þessa tímaskorts,
sem fylgir bættum efnahag,
gæti í kynferðis- og ástalífi.
Hjón hafa ekki tíma hvort
handa öðru og þá enn síður
handa öðrum, og allt slíkt ger-
ist með meiri hraða hjá ógiftu
fólki, ekki fyrir aukið frjáls-
lyndi, heldur tímaskort. Alls
þessa gætir mest hjá fólki sem
Margrét: Haldið þið að þjóð-
félagið muni halda uppi manni,
sem hefur það sér til dægra-
styttingar og atvinnu að ganga
á fjöll og hugsa upp nýtt kerfi?
Hildur: Heyrir það ekki undir
byltingarstarfsemi að hugsa
upp nýtt þjóðfélagskerfi?
Sigurður: Væri það talið já-
kvætt framlag til þjóðfélagsins,
ef miðaldra eða aldurhniginn
maður gengi um göturnar, tæki
börn tali og spjallaði við þau
um heima og geima, til dæmis
f ramtíðarþ j óðf élagið ?
Bjarni Bragi: Ég treysti mér
sjálfum betur til að velja mér
jákvætt verkefni heldur en
þeim sem hafa yfir mér að
segja.
Sigurður: Það er það sem við
höfum verið að tala um.
Bjarni Bragi: Maður veldi sér
verkefni, sem maður teldi vera
jákvætt, en hvort það er það,
er allt annað mál.
Þorbjörn: Ég held að þetta sé
hugsanlegur möguleiki....
hefur hátt tímakaup. Aukin
útivinna kvenna er þáttur í
vaxandi næðisleysi, auðvitað
afþvíað karlmenn vilja ekki
missa spón úr sínum aski og
draga af sér við tekjuöflun.
Bjarni Bragi: Ég held það sé
frumþörf að vera þátttækur,
og með þjóðfélagsþróuninni
verður sú þörf alltaf sterkari
og sterkari. Það gæti farið svo,
að það yrði talið til einskonar
jákvæðra réttinda að fá að
vinna. Það er margt annað en
atvinnulýðræði sem þarna er
um að ræða. Einsog íslenzkt
þjóðfélag hefur verið síðasta
áratuginn hafa verkalýðs- og
samvinnufélög og ýmiskonar
önnur samtök verið vettvangur
fyrir gífurlega fjölbreytta þátt-
töku hins almenna borgara í
mótun þjóðfélagsmálanna,
jafnvel á miðlægum vettvangi.
Þeir sem aðhyllast samsæris-
kenninguna neita þessu að
sjálfsögðu, en ég hef raunveru-
lega reynslu fyrir þvi að þann-
ig hefur þessu verið háttað.
Málin hafa þróazt í samverkan
ákaflega margra, sem einmitt
hafa verið valdir á hinum
frjálsa vettvangi.
Þorbjörn: Ég held að verka-
lýðsfélög séu gífurlega ófull-
komnar stofnanir. Það er að
mínu viti fullkomlega tómt mái
Sérfræðingar
Frítíminn
35