Samvinnan - 01.12.1972, Blaðsíða 7

þessar félagsmálahreyfingar
mega því teljast skilgetnir for-
eldrar hans. Má því ekki undur
þykja, þótt afkvæmið hafi veitt
foreldrinu nokkurn stuðning
mála. En það er fagnaðarefni,
ef önnur stjórnmálasamtök
vilja nú ganga undir þetta
merki Framsóknarflokksins.
Það er nokkur misskilningur
á samvinnusögunni, sem fram
kemur hjá Öddu Báru Sigfús-
dóttur, að batnandi árferði
hafi m. a. hleypt stoðum undir
stofnun og viðgang kaupfélag-
anna. Það hafi gert menn
bjartsýnni og öruggari til bar-
áttunnar fyrir hugsjón sam-
vinnustefnunnar og við sel-
stöðuverzlunarvaldið. En eins
og kunnugt er, var 40 ára tíma-
bilið frá 1880 til 1920 einn sam-
felldasti harðindakafli lands-
sögunnar, þótt eitt og eitt ár
væri bærilegt, einkum eftir
aldamótin, enda hafa jarð- og
jöklafræðingar nefnt þetta
tímabil „ísöld hina minni“
eða litlu ísöldina. Á þessu
tímabili varð hávaðinn af
kaupfélögunum til. Nei, það
voru einmitt þrengingarnar og
hugsjónir samhjálparinnar,
sem bokuðu mönnum saman
til átaka og baráttu við sel-
stöðuverzlunarvaldið, og á hinu
leitinu einskonar landvörn
gegn landflóttanum til Amer-
íku, sérstaklega á fyrra helm-
ingi þessa tímabils.
Enda þótt samvinnufélags-
starfið í landi voru, sérstaklega
i verzlunarmálum, hafi orðið
til jafnmikilla þjóðþrifa og
raun ber vitni um og stutt að
velgengni fjölda manna, eink-
um þeirra er minna máttu sín,
finnst mér sem eldri manni,
er horft hefur á og hrærzt með
meirihluta samvinnufélaga-
tímabilsins, jarðvegurinn í
„velferðarríkinu“ meðal þeirr-
ar kynslóðar, sem nú hefur
tekið við þjóðarbúinu, ekki
vera eins frjór og opinn fyrir
þróun samvinnunnar og áður
var, meðan kaldara blés. Nú
virðist því miður mest í tízku
að heimta meira af einhverj-
um öðrum, en minna af sjálf-
um sér, og að „alheimta dag-
laun að kvöldum". Hún á ekki
síður við nútímann en þann
liöna, þessi gamla vísa: „Hver
vill annars eigum ná / um
einskilding og dalinn / menn
eru að toga og ýtast á / unz
þeir falla í valinn". Manneðlið
er alltaf samt við sig. Flestir
leitast við að ná sem stærstri
sneiö af „kökunni“, án tillits
til hvað eftir kann að verða
handa öðrum.
Ritgerðirnar um fangelsis-
málin í fjórða heftinu eru
vissulega tímabærar, og þó
fyrr hefði verið. Það ástand,
sem þar virðist ríkja, hlýtur
að vera umhugsunar- og
áhyggjuefni hugsandi manna í
þjóðfélaginu og höfða til al-
mennrar kröfugerðar um úr-
bætur, því almenningi hefur
ekki fyrr verið fullkunnugt
um þetta ástand. Alveg sér-
staklega er vítavert það vinnu-
leysi, sem þar virðist látið
ríkja, því tæplega er nokkuð
annað jafn sálardrepandi, sér-
staklega ófrjálsum mönnum,
sem athafna- og vinnuleysi.
„Vinnan göfgar manninn" og
styttir tímann, og verkefni
hljóta að vera næg, ef að er
hugað. Ég treysti núverandi
dómsmálaráðherra til að færa
það mál til betri vegar sem
fyrst. Þótt í mörg hornin þurfi
sjálfsagt að líta, þá eru þó þau
málin, sem til mannbóta horfa,
hvað mikilvægust. Það ætti að
koma á fót verklegum iðnaðar-
skóla á Litla-Hrauni, þar sem
unnið væri fullan vinnudag að
einhverri iðnaðarframleiðslu
og jafnframt jarðrækt og jafn-
vel búskap, þar sem aðstaða
mun þar einnig til slíkra hluta,
og hafa svo kvöldskóla með
einhverjum iðnskólafögum,
þeim nauðsynlegustu, fyrir iðn-
aðarmenn. Það munu flest
vera ungir menn, sem þarna
eiga dvöl, um lengri eða
skemmri tíma, sem lent hafa
á villigötum lífslns, og það
nám, sem þeir gætu þarna öðl-
azt, gæti mjög létt þeim göng-
una út í atvinnulífið, þegar
dvöl þeirra þarna væri lokið,
og skapað þeim meira sálar-
öryggi. Samvinnan á miklar
þakkir skildar fyrir að hreyfa
þessu máli, og gera það al-
menningi kunnugt.
Ilólmsteinn Helgason.
ÞUSUNBSR
LMNDSMMNNM
STVOJM SÍBS
með þátttöku í happdrætti þess.
Frægur sigur vannst í barátt-
unni við berklana. Nú eiga margs
konar öryrkjar kost á að endur-
hæfa sig og vinna þjóðnýt störf
á Reykjalundi og Múlalundi.
Þörfin er brýn og uppbyggingin
heldur áfram. Þangað rennur
allur ágóði af happdrættinu.
SÍBS —
vinningur margra —
ávinningur allra.