Samvinnan - 01.12.1972, Blaðsíða 59

telja sér þörf að koma á framfæri við
lesendur þess og alla landsmenn, og að-
sendar deilugreinar um ýmisleg efni.
Þannig verður Morgunblaðið í miklu
meiii mæli en hin blöðin vettvangur al-
mennrar „opinberrar umræðu" um hver
þau efni sem ofarlega e.uá baugi hverju
sinni. Meir að segja er stundum engu
líkara en útför manns hafi ekki farið
réttilega fram nema hans sé einnig
minnzt í Morgunblaðinu. Þessa einu viku
í apríl birti blaðið því sem næst tíu síður
af afmælis- og minningargreinum.
En það er ekki þar með sagt að Morg-
unblaðið neyti eða njóti yfirburða sinna
eins og verið gæti. Blaðið birtir til rnuna
meir en hin blöðin af ýmskonar þýddu
greinaefni, aðfengnum og aðsendum
greinum af ýmsu tagi. Eri þótt frum-
samið greinaefni á vegum blaðsins sjálfs
sé að líkindum einnig meira að vöxtum
en í hinum blöðunum, verður hitt engan
veginn ráðið af blaðinu að þetta efni sé
á neinn hátt meira fyrir sér, vandaðra
né einu sinni öllu fjölbreytilegra en ger-
ist í öðrum blöðum.
Morgunblaðið leggur allmikið upp úr
því að birta ýmiskonar „opinbera" eða
„hálf-opinbera“ texta í heilu lagi, ræður,
erindi og ýmislegar greinargerðir emb-
ættismanna og annarra forvígismanna í
stjórnmálum og stjórnsýslu, ekki sízt
sinna eigin flokksmanna. Þannig birtist
í Morgunblaðinu vikuna 11—16/4 72 ræða
Jóhannesar Nordals á ársfundi Seðla-
bankans sem fyrr var getið, ræða Birgis
Kjarans, formanns bankaráðs Seðlabank-
ans, við sama tækifæri, og ræða Birgis
Kjavans, formanns Náttúruverndarráðs
við setningu náttúruverndarþings, löng
iæða borgarstjórans í Reykjavík á fundi
Sjálfstæðisfélaganna, og erindi eftir
To'úa Hjartarson tollstjóra um tollamál
á aðalfundi stórkaupmannasamtaka, svo
að einhver dæmi séu nefnd.
Vegna stærðar sinnar og góðrar af-
komu hefur Morgunblaðið ráð á að kaupa
sér ýmiskonar greinaefni sem því leikur
hugur á: um þessar mundir var t. a. m.
að hefjast í blaðinu greinaflokkur um
umhverfismál og mengun sem ýmsir
náttúruvísindamenn voru fengnir til að
skrifa. En nýtist blaðinu allténd slíkt að-
fengið greinaefni eins og ástæður væru
til? Svo mikið er víst að einatt falla
þvílík efni hljóðalaust niður þótt hafin
séu með æðimiklum umsvifum. Og svip-
að má spyrja um hið þýdda greinaefni
blaðsins, val og meðferð þess. En fyrir
utan nokkurn veginn reglubundnar
greinar um alþjóðamál, og aðrar þýddar
greinar meir og minna tengdar dagleg-
um tíðindum, fer mest fyrir þýddu
greinaefni í hinum stóru aukablöðum
Morgunblaðsins, einkum á sunnudögum.
Af aðsendu efni birtust i I.Iorgunblað-
inu þessa viku t. a. m. greinar um skóla-
mál, skipulagsmál í Reykjavík, heiðurs-
doktorskjör í háskólanum og fyrirhugað
heimsmeistaraeinvígi i skák, listamanna-
laun og landhelgismál, svo að dæmi séu
nefnd. Um þessar sömu mundir var einn-
ig að hefjast greinaflokkur (sem brátt
datt niður aftur) þar sem ætlunin var
að blaðamenn gerðu grein fyrir verkum
sínum á Morgunblaðinu. En fyrsta giein
af þessu tagi fjallaði einmitt um aðsend-
ar greinar, eftir ritstjórnarfulltrúa blaðs-
ins sem hafa mun það starf með höndum
að taka við slíku efni:
... blaðinu berst mikið a/ greinum og öðru
efni. Og þó að þetta efni sé ekki aðalstyrkur
blaðsins skal á engan hátt dregið úr þýðingu
þess. Morgunblaðið og lesendur þess kom-
ast þar í snertingu við ótrúlega stóran hóp
manna úr öllum byggðum landsins, fólk úr
öllum stéttum með mismunandi áhugamál
og lífsviðhorf. Blaðinu er kœrt að fá þessar
greinar. Það er einmitt vettvangur fólksins,
þar sem það getur túlkað sjónarmið sín og
komið á framfœri hugmyndum sínum. Sam-
tíminn kynnist þar viðhorfi almennings til
manna og málefna og sagnfrœðingum síðari
tíma verður eftirleikurinn auðveldari.
Einn hamgur er þó á, ýmsum hættir til
að vera of langorðir. Rúm blaðsins er tak-
markað. Það rœður ekki við að birta fjölda
langra greina. Þœr hafa einnig þann megin-
ókost, að fœrri lesa þœr en ella, oft aðeins
þeir sem hafa þegar áhuga á efninu — og
því er ekki að leyna, að birting þeirra dregst
oft lengur en œskilegt vœri. Sú staðreynd
blasir líka við, þegar þessar greinar eru
lesnar, að margar þeirra gœtu að ósekju
verið styttri án þess að nokkuð tapaðist af
efninu. Styttri yrðu þœr lœsilegri og bein
skeyttari, en kostuðu að vísu meiri vinnu
höfundar ... .io>
Tvennt er einkum athyglisvert við þessi
tilfærðu ummæli. Annað er það að höf-
undur virðist líta á hinar aðsendu grein-
ar sem einhvers konar lesendabréf fyrst
og fremst, „raust fólksins" úr óbyggðinni.
En hitt er grunleysi hans um það að þá
vinnu sem hann ætlast til af höfundum
greinanna á blaðið raunar að láta sjálft
í té. Hér er auðvitað ekki um að ræða
„ritskoðun“ og varla einu sinni „rit-
stjórn“, nema að þvi leyti sem tekur til
mats á þvi hvað teljist prenthæft efni,
heldur einvörðungu tilbúning efnisins til
prentunar, svo að verðleikar þess fái að
njóta sin og það verði um leið svo að-
gengilegt og nýtilegt lesandanum sem
verða má. En svipað grunleysi (eða kæru-
leysi) hygg ég að komi fram á vinnu-
brögðum á öllum blöðum jafnt. Og það
varðar ekki aðeins aðsendar greinar
heldur einnig val og meðferð á þýddu
greinaefni og úrvinnslu og frágang margs
konar aðfengins efnis til prentunar, svo
sem hinna löngu, löngu ræðutexta sem
blöðunum er svo kært að birta.
En þrátt fyrir stærð og fjárhagslega
yfirburði Morgunblaðsins verður ekki
sagt að verulegur efnis- eða stefnumun-
ur komi fram á því og Tímanum eða
Þjóðviljanum. Einnig þau blöð vildu víst
gjarnan vera vettvangur almennrar um-
ræðu um þjóðmál, menningarmál og
hvaðeina annað sem ofarlega er á baugi
—• auðvitað eftir sínum pólitíska hætti
og viðhorfum við efninu. En tiltölulega
er greinaefni þeirra litlu minna en
Morgunblaðsins, 12—14% af öllu efni
þeirra, og tekur eins og sjá má á töflu 9
til flestra hinna sömu viðfangsefna.
Efnisskiptingin á 9du töflu er vitan-
lega grófgerð, en ætti ekki að þurfa ýkja
mikilla skýringa við umfram það sem
þegar er sagt.
Greinar um alþjóðamál í Mo.gunblað-
inu eru sem fyrr segir að langmestu leyti
þýddar, en nokkrar frumsamdar greinar
um alþjóðamál birtust í Þjóðviljanum.
Þótt Tíminn leggi litla rækt við erlendar
fréttir birtir blaðið mest efni um alþjóða-
mál, verulegur hluti þess frumsamdar
greinar Þórarins Þórarinssonar. Af 19
greinum um alþjóðamál í apríl voru 12
eftir hann. En óneitanlega getur efnisval
hans reynzt næsta einhæft og áhuga-
sviðið takmarkað: 6 af greinum Þórarins
fjölluðu um forsetakosningar sem fram-
undan voru í Bandarikjunum að hálfu
ári liðnu, og þrjár greinar aðrar um
kosningahorfur í Frakklandi og Þýzka-
landi.
Annars fer mest á töflunni fyrir helztu
málaflokkum innlendra þjóðmála og
51