Andvari

Árgangur

Andvari - 01.07.1960, Síða 12

Andvari - 01.07.1960, Síða 12
106 JÓN STEFFENSEN ANDVAHt numið um einfeldni ei einasta yfirsetukvenna heldur og jafnvel lærðra manna vor á meðal, í slíkum efnum, þótti mér ærið þungt og þeim mun þyngra er ég heyrði ljót brixlyrði um slíka einfeldni vora; þó þyngst þá hvör ein var kölluð til þessa sem fyrir varð, so þar dugði engin umvandan . . . „Vegna áður téðs fekk ég þá síðast sigldi (þ. e. 1745), strax í hug að translatera þessa bók, mínum landsmönnum til góðs og því kostaði hér um 1 5 Rd. upp á figururnar til þess fyrsta upplags. En þá ég kom til landsins var mér sagt, að vel æru- verðugur prófasturinn i Mýrasýslu sr. Vigfús Jónsson hefði útlagt þessa hók.. Þó að það sé ekki vonum fyrr, að hafizt er handa um útgáfu ljósmóðurfræði, þá er það dálítið torkennilegt, að eftir hálfrar aldar svefn rumska skyndilega tveir prestar samtímis við sér og að það skuli bera upp á ferðalok þeirra Lúðvigs Elarboes og Jóns Þorkelssonar, en þeir dvöldu sem kunnugt er hér á landi 1741—1745 við ýmsar umbætur á kirkju- og kennslumálum þjóðarinnar. Mér þykir trúlegast, að til þeirra megi rekja hin skjótu viðbrögð prestanna og að hin ljótu brigslyrði, sem biskup heyrði, séu frá þeim félögum runnin. En að biskup geti ekki Harboes eða Jóns við málefni, er til framfara horfa, þarf ekki að vera neitt undrunarefni, þegar höfð eru í huga viðskipti hiskups og þeirra í sambandi við veitingu Hólastóls. Ilarboe fékk þá bræður Finn og Vigfús Jónssyni til að rita kirkjusögu landsins og má hann þá vel hafa fært það í tal við Vigfús, að hann þýddi einnig ljósmóðurfræðina. Og kunnugt er, að Jón Þorkelsson hafðí áhuga á heilbrigðismálum þjóðarinnar, þvi ein af tillögum þeim, er hann sendi kirkju- og kennslumálaráðinu og sem leiddu til sendifarar hans og Harboes til Islands var: ,,Om Een Botanicum og Land Chirurgum effter som Landet har ingen der forstaaer noget her af til gavns.“ (Ævis. J. Þ. II, hls. 121). Auðséð er, að Halldór biskup Brynjólfsson hefur borið nokkurn kvíða i brjósti um það, hverjar viðtökur hókin muni fá, og er það aðallega þrennt, sem veldur honum áhyggjum: „ 1. Að sumt fólk sie, sem ei vill læra neitt soddan, heldur blífa í sinni fyrri blindni og fávitsku." „2. Að um hana og hennar nytsemd verði stór ágreiningur, að sumir (sem ei hafa rneira vit) haldi hana þarflausa . . . .“ En um þriðja atriðið verður honum skrafdrjúgast, nefnilega ,,að hún komist í óguðlegra rnanna hendur, hvörra tungur eru upptendraðar af helvíti, með fúlum, svívirðilegum, gikkslegum losta og hégóma orðum að hæða sköpun Drottins og hellst þá limu mansins er þeir ættu mesta virðing að tilleggja.“ Síðan heldur biskupinn áfram að lesa þessum „blygðunarlausu háð- skálkum“ pistilinn, sem þó „vitandi fyrir víst að hæði author og interpres hafa so lempilega bókina skrifað og útlagt að enginn sem stjórnast af Guðs anda skyldi hið minsta hneixlast af hennar orðum eða atvikum.“ Loks leggur biskup
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.