Andvari - 01.05.1961, Blaðsíða 52

50
BJARNI EINARSSON
ANDVARI
vatns ósi, heldur aðeins niður að eyrun-
um sunnan Oddsstaða þar sem Tunguá
fellur í hana. Að vísu falla í Grímsá á
þessum kafla tvær litlar ár og nokkrir
lækir, en kunnugir telja að ekki muni
mikið um það vatn. Þó hlýtur að hafa
verið eftir nokkur áll með rennandi vatni
næstum alla leið að ofan eða frá Kaldá
sem fellur í Grímsá rúmlega hálfum km
fyrir neðan ósinn. Nú er þess að gæta
að lax gengur ekki upp þrengslin sem
eru neðst í afdalnum með mörgum foss-
um. Því hefur verið höfuðatriði að þurrka
Grímsá á flatlendinu þar fyrir neðan, en
sá kafli er nálægt því að vera 2Vi km á
lengd ef miðað er við Jötnabrúarfoss að
ofan og núverandi mót Grímsár og
Tunguár. Vera má að menn hafi kunnað
einhver ráð til að veita burtu eða dreifa
því vatni sem þá hafði safnazt í Grímsá
úr áður nefndum vatnsföllum.
íslenzk lög banna nú að veiða lax eða
silung með því „að veita af þeim vatni“
(Lög um lax og silungsveiði, VI. kap.,
26. gr. 2.). Orðalagið er ekki nægilega
skýrt en víst er að bannið nær einnig
til þeirrar aðferðar að stemma á að ósi.
En slíkt forboð verður eigi fundið í forn-
um lögbókum íslendinga, hvorki í Grá-
gás, Járnsíðu né Jónsbók. í Grágás eru
allrækileg ákvæði um áveiði — sumt má
gjöra en annað eigi — en ekki er minnzt
á þær aðferðir sem hér hefur verið rætt
um; sama máli gegnir um þær Járnsíðu
og Jónsbók. Að svo stöddu hef ég ekki
gengið úr skugga um hvort til kunni að
vera gömul bréf eða dómar þar að lút-
andi og væri ég feginn öllum ábending-
um.
„At ósi skal á stemma“, er Þór látinn
segja af gefnu tilefni í Eddu Snorra
Sturlusonar, og í Ólafs sögu helga lýsir
Snorri (rækilegar en fyrirmyndin) aðferð
Ólafs konungs við að stemma Ana helgu
að ósi: . . . Ólafr konungr með liði sínu
sumu gekk á land upp ok allt á markir
til vats þess, er Áin helga fellr ór, gerðu
þar í árósinum stíflu með viðum ok torfi
ok stemma svá uppi vatnit . . . Það vill
svo til að Snorri gat verið þessum hlut
vel kunnugur af eigin reynd, að minnsta
kosti hefur hann notið hlunninda af
ástemmu að Reyðarvatns ósi sem annarra
fríðinda Reykholtsstaðar í allmörg ár þeg-
ar hann ritar Eddu og Ólafs sögu.
(Að efni til úr drögum höfundar að
söguslóðalýsingu, sem Menntamála-
ráð íslands og Menningarsjóður hafa
á prjónunum).