Andvari - 01.05.1961, Blaðsíða 84

82
ANDVARI
BJÖRN SIGFÚSSON
fram óvíða verið minni \ ið Noregsstrend-
ur en á þessum kafla. Bátaútgerðin gat
bjargazt á því einu að sækja Lófótsveiðar
í 100—500 km fjarlægð. Arstíðaatvinnu-
leysi hefur verið mikið og útstreymi fólks
til hafnarborga sunnar í landi.
Skógar eru þar víðlendir og ná miklu
nær sjó og hærra í hlíðar en í Troms-
fylki. En aðaltréð er birki, nema í inn-
dölum, og er lítil söluvara nema til eldi-
viðar. Olíukynding breiðist út, svo að
viðarhögg dvínar. Tveir bæir jafnstórir
Tromsö eru þarna: Narvík, sem er út-
skipunarstöð hins sænska málmgrýtis
handan frá Kiruna á Lappmörk, og
Boðin, sem er höfuðstaður fylkisins, enda-
stöð járnbrautarinnar sunnan úr Þrænda-
lögum og með þá aðstöðu í landi, sem
að sumu minnir á stöðu Akraness. Þarna
skerst Saltfjörður í landið líkt og Ilval-
fjörður sunnan Akraness.
Erlendir kaupmenn misskildu snemma
nafn Boðinjar (s.hl. dreginn af vin =
engjablettur, sbr. Björg-vin) og gerðu úr
því Bodö, sem enn er nafn þessa verzl-
unarstaðar, en Bodin lifir sem nafn á
Bodö með umhverfi, vænni byggð. 1 landa-
mærafjallinu Sulitjelma inn af Saltfirði
(Sálpta) hafa Norðmenn lengi unnið
kopar og fleira úr jörð, og er 2 þús.
manna námubær við fjallið; hefur hann
nýlega fengið járnbrautarstúf niður til
útskipunarhafnar (ársframleiðsla aðeins
100 tonn af skoluðu málmgrýti). Af þorp-
unum við Saltfjörð er stærstur kaupstað-
ur Fauskar (Fauske), IV2 þús., og hefur
beztu marmaranámu Norður-Noregs, og
þar er verið að fullgera málmhúðunar-
og blikksmiðju, sem reka skal með vinnu-
afli 40 fatlaðra manna. Skipasmiðjur, ein
þeirra fyrir stálbáta, og margar léttiðn-
aðarverksmiðjur eru í Boðin og við
Fauska, Finneið og í Rognan, sem er
inni í Saltdal. Utflutnings- og Oslóar-
viðskipti gegnum Bodö og kopamám
urðu beint og óbeint kveikjan að iðn-
væðingunni. I Glaumfirði sunnan við
Saltfjörð er einnig risin ein mesta áburð-
arverksmiðja Norðmanna (Norsk Hydro)
sökum góðra virkjunarskilyrða þar, en
við illa staðhætti að öðru leyti.
Nútíminn kemur ekki til þeirra einna,
sem sunnar búa en þetta, þ. e. sunnan
Saltfjalls, sem grenið gat ekki flutt fræ
sín yfir, og sunnan heimskautsbaugs og
Svartíssins, jökuls, er nærir hinn fossandi
Glaum, sem áburðarverksmiðja fjarðarins
nýtur. Framfarirnar koma með tækninni,
vegum og rafmagni, og í stað nytjalauss
birkis er plantað barrskógum norður hina
endalausu votviðraströnd.
Allt er þetta norðar en Melrakkaslétta
og skammdegisþyngra, aðeins miðsumarið
er talsvert hlýrra en íslenzk nesjaveðrátta
og bjargar skógi. Tugþúsundir hafa flutzt
úr þessum fylkjum í hlýrri hafnarbæi;
samt eru enn norðan Svartíss fjórum
sinnum fleiri íbúar en lifa á íslandi utan
Reykjavíkur og Flafnarfjarðar og jafnt
þótt engar borgir hafi safnað þarna fólki;
Bodö, Narvík og Tromsö gátu það sízt
framar en Akureyri.
Það sýnist vægileg ályktun, að utan
Stór-Reykjavíkur geti ísland 21. aldar
borið svo mörg hundruð þúsunda sem
þörf hvers tíma krefur og við afkomu
jafngóða hinni norsku á hverjum tíma.
Sjálfkrafa gerist það auðvitað ekki. Einnig
er víst, að þróun gerist mishratt mjög
eftir landshlutum. Jarðhituð híbýli, vél-
væddur búrekstur og iðjurekstur, fnll-
komnustu samgöngur, menningarlegur
aðgangur og hagsmunaauki að fullþroska
héraðskaupstað i nánd, — þetta hlotnast
ekki íslenzku dreifbýli hvar sem er á
landinu, og hvergi allir hlutir í einu á
sama mannsaldri. í öðrum löndum miðar
þessu einnig hægt víða. Vafamál er, að
hér þyki eins fábreytt að lifa og sum-
staðar annarstaðar á Norðurlöndum við