Andvari - 01.05.1961, Page 91

ANDVARI
VAXTARÁÆTLUN VEGNA MANNFJÖLDA
89
sumt á Eyjafjörð, og virðist áþckkt raðað
byggðarlögum kringum Akureyri og Mó,
en vegalengdir frá Mó suður í Mósjó
eru landveginn jafnlangar akvegi Hús-
víkinga til Akureyrar og sjóvegurinn
jafnlangur sjóleið Húsvíkinga til Sauð-
árkróks (sjóleiÖir í báðum löndum lengri
en akvegir milli sömu staða). Af grann-
bæjum tengdum við landshlutamiðstöö-
ina Mó verður Mósjór atkvæðamestur,
enda héraðsmiðstöð, en iðnaðarbærinn
Heimnesberg í Rana (1300 íbúar) vex
upp í líkri afstöðu við Mó sem Dalvík
gagnvart Akureyri.
Námuauðinn í Rana skal nefna sein-
ast gæðanna þar, því að hann getur mótað
framtíÖ meira en nútíð. I BleikvatnshlíÖ
í Korgum langt inn frá Heimnesbergi
sækja menn árlega um 35 þúsund tonn
af zinki, blýi og brennisteinskís í fjallið,
og náman er talin umfangsmikil. Ekki
mundi borga sig bræðsla á smámagni.
Ótæmandi varasjóður Mós er skammt inn
frá honum, í Dunaðarlandsdal (Dunder-
land), og sefur sá málmur undir niði
óvirkjaðra fossa, segulmögnun bans er
með þeim hætti, að vinnsla járns úr hon-
um er eigi fullleyst tæknivandamál enn.
Að lausn þess er ákaft unnið í tilrauna-
verksmiðju, sem veitir beztu vonir. Lausn
gulls úr álögum var stærra afrek en að
bera banaorð af ellefu, enda kvað smið-
urinn forni, óvígfær orðinn: Ek bar einn
/ af ellefu / banaorð; blástu meir.
„Skaði mikill er eftir menn slíka“ heyr-
um við enn sagt þar, sem sveitir drúpa
yfir Sandnesbóndanum föllnum, þeim
sem dul eða rógur hafði talið konungs-
efni nýs norræns ríkis. Sumum þykir
Egla gefa í skyn, að Háleygir lúti Noregi
vegna þess eins, að á banastund náði
Þórólfur eigi að stíga þrem feturri
lengra.
Tvö veldi staðbetri en veldi Þórólfs
var hafa komið í stað þessa ríkisdraums,
sem örlar á í Eglu og seint deyr allur.
Annað er hið íslenzka, sem Skallagrímur
flýði til og studdi að. Hitt er, sýnist mér
núna, háleygska iðjuveldið með vöxtu-
lega miðborg í Rana og tilföng, sem
standa enn víðar fótum en aðdrættir Þór-
ólfs og Skallagríms.
Bætur hafa nú verið greiddar I Iáleygj-
um fyrir ríkisdraum þann, sem að hug-
boði Eglu var drepinn um 890 með Þór-
ólfi og húskörlum hans. Ár og dag eru
þær reiddar af höndum ríkisvalds í málmi
þeim, sem bróðir hans skírði viröulegu
nafni: heitu gulli geislanjóts.
Minnstu skiptir, hver málmur er eða
framleiðslutegund og greiðsluháttur á
bótum. En sá fjóröungur íslands, sem
vart er óvænlegri aS eðli en hin ágætu
Þrændalög í Noregi né óviðbúnari nú
en forn kjarni Hálogalands var nýlega,
að öllu samtöldu og vegnu, til iðjustöðva-
myndunar í heilbrigðu mótvægi við höf-
uÖstaÖ, getur ekki talizt hljóta neinar
bætur fyrir veldishnekki sinn innan ríkis
á vorum timum, nema þar komi stór-
virkjanir og mannsæmandi iðnvæðing. I
fyrri þætti greinar var sýnt, að með því
einu móti gæti Norðurlandi haldizt á
allri fjölgun sinni og íbúar þess orÖið
70 þúsund í aldarlok. Það, en ekkert
smærra, veitir mótvægi og næga undir-
búningsorku til hlutverka nyrðra á 21.
öld, þegar hér þarf að hugsa fyrir millj-
ónum framtíðarfólks í landi, eins og
Norðmenn gera í dag.