Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1987, Síða 126

Andvari - 01.01.1987, Síða 126
124 SIGURJÓN BJÖRNSSON ANDVARI dýpstu sporin og orðið honum ánægjuríkust. Sumarið 1918 kom Sigurður svo alkominn til Reykjavíkur. Þá um haustið tók hann við prófessorsembætti sínu, sem fyrr segir, en hóf jafnframt að flytja Hannesar Árnasonar fyrirlestra sína fyrir almenning. Stóð flutningur þeirra fram á vor 1919. Urðu fyrirlestr- arnir alls tuttugu talsins og nefndust einu nafni Einlyndi og marglyndi. Þóttu þeir mikill viðburður í hinu fábreytta menningarlífi Reykjavíkur þeirra tíma og vöktu mikla og almenna hrifningu. Er sagt að Sigurður hafi jafnan talað fyrir fullu húsi (um 400 manns). Samkvæmt bréfi Sigurðar Nordals til vinar síns Ágústs H. Bjarnasonar mun hann í fyrstu hafa hugsað sér að nota tímann til að undirbúa fyrirlestra um bókmenntasögulegt efni, þó ekki bókmenntasögulegt yfirlit, heldur áttu þeir að fjalla um „lífsgildi skáldskaparins. Fyrirlestra mína myndi ég þá kalla eitthvað á þessa leið: Um uppruna, eðli og lífsgildi skáldskaparins, framsett sem undirstaða undir mati skáldrita“.4 Þetta er ritað snemma árs 1912, þegar Sigurður er fyrst að hugleiða möguleika á Hannesar Árnasonar styrk. Til- vitnunin ber með sér að á yfirborðinu a.m.k. sé honum naumast meira í hug en búa í haginn fyrir sig sem verðandi bókmenntakennara og fræðimann með því að skoða hinn heimspekilega og hugmyndafræðilega grunn bók- menntanna. í loftinu virðist liggja að hann ætli sér ekki síður að fjalla um seinni tíma bókmenntir en fornar bókmenntir, sem og varð raunin á eins og allir vita. Réttum þremur árum síðar, en þá var Sigurður orðinn styrkþegi af sjóði Hannesar Árnasonar, ritar hann Ágústi vini sínum annað bréf. Þar reifar hann hugmyndir sínar og hafa þær nú breyst nokkuð: „Viðfangsefnið ... Ég vona að það skýrist fýrir mér smátt og smátt, veit að það breytist þó eitthvað, en burt frá bókmenntunum, listgildi þeirra og lífsgildi kemst það sjálfsagt ekki.... Mér finnst stundum, að spurningin um lífsgildi skáldritanna sé í raun og veru spurningin um gildi tveggja lífsskoðana, sem eru margtvinnaðar saman í lífinu og kalla mætti listræna og siðræna lífsskoðun . . . . Sú fyrri vill halda við og auka hina upprunalegu margbreytni í manneðlinu, en sú síðari stefnir að einföldun, samkvæmni og samræmi. Ég gæti hugsað mér að hafa fyrri helming fyrirlestra minna um þetta efni og rannsaka svo í seinni helm- ingnum áhrif skáldritanna frá því sjónarmiði, sem fyrri parturinn hefði gefið mér“.s Þetta er allmikil breyting. Ljóst er að stefnan er öll í sálfræðilega — heimspekilega átt. Sigurður virtist vera að færast nær sjálfum sér, átökunum milli listamannsins, skáldsins og vísindamannsins í honum sjálfum. Hann átti eftir að herða enn betur á. Því að þegar til kastanna kom fjölluðu fyrirlestr- arnir um ,,tvær andstæðar stefnur í sálarlífi hvers manns“6, aðra einlynda og hina marglynda eins og hann skírði þær. Þessum stefnum lýsti hann frá þremur hliðum: — stefnum í sálarlífi hvers einstaklings — skapgerðar-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.