Andvari - 01.01.1987, Síða 127

andvari
LÍFERNISLIST OG LÍTIÐ EITT FLEIRA
125
einkennum ef önnur stefnan verður greinilega ofan á, — sjálfráðum lífsstefn-
um eða afleiðingum vissra lífsstefna.7
Mikill hluti fyrirlestranna reyndist verða hrein sálarfræði enda hreifst
Sigurður því meir af sálarfræðinni sem hann kynnti sér hana betur að eigin
sögn.8 Að vísu var bókmenntalegt ívaf alltaf snar þáttur. Að öðru leytinu setti
Sigurður fram e.k. hugsjónarstefnu um hinn æðsta þroska (sbr. sjálfráða
lífsstefnu) þar sem hann óf saman siðfræði og tilvistarhyggjulega heimspeki.
— Þetta ætti að nægja til að gefa manni hugmynd um að viðfangsefni Sigurðar
varð þegar öllu var á botninn hvolft ítarleg sjálfsskoðun, uppgjör hans við
sjálfan sig og mótun lífsstefnu. Raunar er ákaflega erfitt að gefa stutta
heildarlýsingu á þessum fyrirlestrum. Veldur því tvennt: annars vegar hversu
víðfeðmt og margbrotið efnið er og hins vegar að það efni sem birt er í
bókinni Einlyndi og marglyndi er víst ekki nema að litlu leyti fyrirlestramir
sjálfir, eins og þeir urðu í endanlegum flutningi, heldur einungis mismunandi
ítarleg drög höfundar, sem hann mun hafa notað með ýmsum hætti í flutningi.
IV.
Ég lét þess getið í upphafi máls að ég hefði reynt að losna undan loforðinu
að skrifa um Einlyndi og marglyndi. Þetta vil ég skýra nánar. Þó að rétt sé að
ég telji mér verkefnið ofvaxið, er það ekki öll sagan.
Bókin Einlyndi og marglyndi er allmjög gölluð sem bók eins og hún birtist
lesendum nú, tæpum sjötíu árum eftir að texti hennar var saman settur. Að
mínu viti eru þessir gallar aðallega þrenns konar. Er rétt að leggja áherslu á
að höfundur á enga sök á þeim, nema ef vera skyldi einum þeirra að hluta.
Um Einlyndi og marglyndi verður ekki ritað af neinni hreinskilni, — og það
þó að í hugleiðingastfl sé, án þess að fjalla um þessa ágalla. En það er
jafnframt ákaflega ósanngjarnt gagnvart höfundinum. Sé um jafn ágætan
rithöfund og Sigurð Nordal að tefla er ekki undarlegt þó að manni verði sú
iðja leið.
Fyrsti galli Einlyndis og marglyndis er að hún er langt frá því að vera
fullgerð bók. Hún er einungis drög að fyrirlestrum, mjög misjafnlega mikið
unnum. I sumum tilvikum er texti heillegur, samfelldur og ágætur aflestrar,
en í öðrum er tæpt á efnisatriðum, án þess að þau séu reifuð og í enn öðrum er
um lítið meira en stikkorðasafn að ræða. Þá er stundum fleiri en ein gerð af
sama efni og lítt gjörlegt fyrir lesanda að átta sig á því hvemig þær voru
notaðar, hver var notuð eða hvernig þær voru stykkjaðar saman í flutningi. Þá
fru upplýsingar um að sumir fyrirlestrarnir voru fluttir „blaðalaust“. Lík-
egast þó þannig að flytjandi hafði minnispunkta við höndina (sjálfsagt eitt-