Andvari - 01.01.1942, Page 16

12
Jón Sigurðsson
ANDVARI
Þá var það verðbólgan og verðfall krónunnar, er olli stjórn-
inni og þó einkum fjármálaráðh. Magniisi Guðmundssyni
miklum erfiðleikum. í árslok 1920 var íslenzlt króna fallin
niður í 53% af gullgildi, eða nálega um helming móti gulli.
Fjárlögin fyrir árið 1920 og 1921 voru samin á þinginu 1919.
Þá var íslenzk króna því nær í gullgildi og litlar eða alls ófull-
nægjandi ráðstafanir gerðar af þinginu til að mæta dýrtíðinni.
Á árunum 1920 og 21 stórhækkaði dýrtíðaruppbót allra emh-
ættismanna og mörg önnur gjöld ríkissjóðs, vegna röskunar
á verðlagi í landinu. Af þessu leiddi, að þrátt fyrir ýtrustu
sparsemi á ýmsum sviðum, fóru greiðslur rlkissjóðs stórmikið
fram úr áætlun fjárlaganna.
Þessar umframgreiðslur voru síðar gerðar að miklu árásar-
el'ni á Magnús Guðmundsson og kallaðar „fjáraukalögin
miklu“. Nú þegar moldviðrið, sem þyrlað var upp um þessar
umframgreiðslur, er liðið hjá, játa allir, að hjá þessum greiðsl-
um hafi yfirleitt ekki verið unnt að komast, fremur en í nú-
verandi dýrtíð og verðbólgu.
Það var þingið 1919 og þáverandi stjórn, er hafði vanrækt
að spjTna á móti verðfalli krónunnar og að sjá ríkinu fyrir
nægilegum tekjum til að mæta útgjöldum rikissjóðs.
Þegar Magnús sá, að hverju fór, að tekjur ríkissjóðs hrukku
ekki fyrir gjöldum, afréð hann að taka skatta- og tollakerfi
landsins til rækilegrar endurskoðunar. Sjálfur vann hann
mikið að jæssu samhliða stjórnarstörfunum.
Þegar Alþingi kom saman 1921, lagði Magnús fyrir ])ingið
12 tolla- og tekjuaukafrumvörp og fekk 11 þeirra samþykkt á
þinginu. Hygg ég, að hann hafi sett met á því sviði, og þó eink-
um þegar þess er gætt, að ýmis af þessum frv. voru mjög um-
deild og Magnús sjálfur utan floklta.
Af nýmælum í íslenzkri löggjöf, er Magnús fékk lögtekin á
þessu þingi, voru:
Fasteignaskatturinn.
Lestagjald af skipum.
Bifreiðaskatturinn.
Eignarskatturinn.