Andvari - 01.01.1942, Blaðsíða 43

andvari
Sjálfstæðismál íslendinga 1830—1942
39
koniiö þjóðlíf. íslendingar í'undu, að þeir voru sjálfstæð þjóð,
þótt þeir hefðu vináttusamband við Norðmenn og fleiri skyldar
Þjóðir. Hvar sem íslendingar voru á ferð erlendis, var þeim
Ijóst, að þeir áttu frjálst ættland, og þeir nutu þess heilbrigða
oietnaðar að vita, að þeir væru ekki háðir neinni annarri þjóð.
pað er sama, hvar litið er á einstaka þætti í þjóðlífi íslend-
lnga, þá var frelsið og sjálfstæðið móðir allrar velgengni, eins
°g sólarljósið veldur þroska heilbrigðra jurta. Myndarskapur
°g þjóðarþroski íslendinga kom fram í húsagerð þeirra, at-
vmnuháttuin, verzlun, siglingum, löggjöf, dómaskipun, íþrótt-
11 nþ meðferð kirkjumála, listum og bókmenntum.
A 13. öld glataðist frelsið, og var þá þegar sem ský drægi
fyrir sólu. Hnignun byrjaði hægt og hægt á öllum sviðum
þjóðlífsins. íslendingar fengu fljótt að kenna á því, að þeir
voru ekki lengur húsbændur á sínu heimili. Landið var orðið
þjálenda frá Noregi. Þeim var send norsk löggjöf til viðtöku
ng eftirbreytni. Útlenda kirkjuvaldið færðist í aukana. íslend-
lngar urðu að greiða skatta til útlanda. Verzlunin komst nálega
óll í hendur útlendinga. Bókmenntum og listum hnignaði snar-
^ega. I stað hins frumlega, andlega sjálfstæðis, sem hafði ein-
kennt þjóðveldistímann, kom nú eftirliking og hollusta við
eriendar stefnur i andlegum málum. Afturför var sjáanleg á
nalega öllum sviðum þjóðlífsins, eftir að ísland var komið
l|ndir stjórn Noregskonungs. En þó kastaði fyrst tólfunum,
þegar Danakonungar tóku að hafa veruleg afskipti af íslenzk-
llln málum. Stjórn Dana notaði siðbótina sem pólitískt og fjár-
kagslegt kúgunartæki. Konungur Dana kastaði eign sinni á
Jarðagóss kaþólsku kirkjunnar, klaustranna og hinna auðugu
<aþólsku biskupa. Mikil fjárhæð rann nú úr landi árlega í af-
Sjóld fyrir jarðeignir, sem danska stjórnin hafði sölsað undir
Slg með ránum og ofbeldi. Hálfri öld eftir að meginatburðir
slðaskiptanna gerðust, færðu Danir sig upp á skaftið og ein-
°kuðu alla verzlun íslendinga til hagsbóta fyrir danskar borgir
°g danska þegna. Á þennan hátt drógu menn í Danmörku
jneginhlutann af arði íslenzkrar framleiðslu í sínar bendur í
‘dfa þriðju öld. Þegar hið formlega kúgunarband Dana í