Andvari - 01.01.1942, Page 51

andvari
Sjálfstæðisniál íslendinga 1830—1942
47
viðleitni landsmanna. En undir niðri lifði þó tilfinning Stór-
^anans, hvenær sem á reyndi. Þegar gengið var frá neyðar-
láni þvi til hitaveitunnar, sem Reykjavíkurbær fékk í Dan-
ftiorku, lét einn af fjármálamönnum Dana falla særandi orð í
§arð íslendinga, sem vel hefðu getað komið á varir dansltra
kaupmanna á dögum Skúla fógeta. Sama má segja um fram-
01nu Th. Staunings. Hann kom í öllum venjulegum skiptum
fram við íslendinga. En eftir síðustu íslandsferð sína, 1939,
®ldist hann um við dönsk blöð, að enginn skilnaðarhugur
raei'i 1 íslendingum. Það væri ekki nema einn maður í öllu
andinu, sem vildi í alvöru, að þjóðin fengi fullt frelsi.
XI.
Eftir samkomulagið 1918 kom undarleg og ekki að öllu leyti
S'ftusamleg ró yfir íslendinga í sjálfstæðismálinu. Sú lausn,
*ein fengin var, hafði tekizt án nokkurrar eiginlegrar baráttu.
anir höfðu komið og boðið þá rýmkun, sem fengizt hafði, af
1 Vl að þeim var orðinn óhagur að liggja í opinberum deilum
nin stjórnmál íslands. Sama var að segja um hinn nýlöggilta
ana. Konungur Dana hafði þrýst sínu marki inn í fánann, til
ess að hann væri ekki með óskiptum frumleika frá hendi ís-
enzkra skilnaðarmanna. Danir höfðu auk þess í sambands-
^jttmálanum tryggt sér helminginn af höfuðstól garðstyrksins,
a® festa andlegt samband íslendinga við Danmörku. Hefur
löldi íslendinga notið þessa styrks síðan 1918. Lítill vafi er á,
a sumir styrkþegarnir hafa ekki áttað sig til fulls á því, að
er Var um að ræða íslenzka, en ekki danska styrktarstarf-
,Semi- Sáttmálasjóðsstyrkurinn tengdi saman fjölmarga ís-
enzka námsmenn við Danmörku eftir 1918. Jafnræðisákvæðin
Samningnum urðu þess valdandi, að ungar íslenzkar stúlkur
ei uðu hópum saman til Danmerkur, til að fullnægja útþrá
Slnni, án þess að um nokkra skynsamlega framtíðaratvinnu
Vaeii að ræða. Kaupsýslumenn frá íslandi sóttu enn sem fyrr
jnikið á að ná viðskiptum í Danmörku, og efnað fólk leitaði
inngað til skemmtidvalar. Eimskipafélagið lagaði sig eftir
^essum margháttuðu samböndum við Danmörku og lét megin-
4