Andvari - 01.01.1947, Blaðsíða 90

86
Sigurjón Jónsson
ANDVARl
Mörgum áratugum síðar lagði Pasteur grundvöllinn að
ónæmisfræði nýrri tíma, er hann sýndi, að unnt er að veikla
sóttvalda svo mjög með ýmsum ráðum, að þeir hætta að geta
valdið alvarlegum sjúkdómum, en halda áfram að örva ónæmi
á horð við það, er myndast í afturbata eftir sömu sjúkdóma.
Ónæmisfræðin ruddi brautina til þekkingar á þeim aðferðum,
sem náttúran notar til að berjast gegn næmum sjúkdómum,
að sínu Ieyti eins og bakteríufræðin opnaði Ieiðina ti) þekk-
ingar á orsökum þeirra og útbreiðsluhætti.
Það, sem ónæmisfræðin hefur lagt af mörkum til þess að
koma í veg fyrir næma sjúkdóma og lækna þá, er svo marg-
víslegt, að hér er ekki unnt að drepa nema á fátt eitt af því.
Nefna má þá aðstoð við greiningu sjúkdóma, sem fa'st með
berklaprófun á mönnum og nautgripum, Schicks prófun á
barnaveikinæmi, ýmsum ofnæmisprófunum og mörgum öðr-
um prófunum, sem oflangt yrði að telja.
Meðal þeirrar aðstoðar við lækningar, sem sótt er til ó-
næmisfræðinnar, má nefna mótefnagjafir við barnaveiki,
skarlatssótt, stjarfa og mörgum öðrum sjúkdómum, sem oft
eru svo áhrifaríkar, að það má heita glæpsamleg vanræksla
að nota þær ekki; nefna má og notkun blóðvatns í lungna-
bólgu, heilasótt, miltisbrandi og mislingum og nöðrueiturs-
inótefni, er einatt bjargar frá bráðum bana þeiin, er verða
fyrir höggormsbiti.
Til dæmis um hjálp ónæmisfræðinnar til að lcoma í veg
fgrir næma sjúkdóma iná nefna hinn dásamlega árangur,
sein fæst af bólusetningum gegn taugaveiki, barnaveiki og
gulri hitasótt. Á síðustu árum hefur einnig tekizt að búa til
varnarefni gegn lúsatyfus. Er sú sótt að sumu leyti ekki ó-
svipuð taugaveiki, en margfalt skæðari þó; bera lýs sýklana,
er henni valda, milli manna, og bendir nafnið á þetta hvorl
tveggja. Hefur þessi sótL jafnan valdið hinum mesta usla á
ófriðartímum, þangað til í heimsstyrjöldinni síðari. í henni
hafa drápstæki þau, er menn búa til, verið margfalt skæðari
en nokkru sinni fyrr, en efalaust er talið, að sjúkdómavarnir
nú hafi gert meira en að vega á móti því. í öllum styrjöldum