Fálkinn - 28.06.1965, Blaðsíða 19

farið lækkandi. Þessi þróun hefur verið Svíum erfið,
þar sem þeir greiða hærri laun en víðast annars staðar.
Götaverken taldi því nauðsynlegt að taka tæknina í
sína þjónustu enn meir en áður og reyna að fækka
vinnustundum við hvert skip svo sem mögulegt væri.
Og þetta hefur svo sannarlega tekizt. Þeir geta nú smíð-
að tvö 70 þúsund tonna flutningaskip á 20 vikum. En
slíkur vinnuhraði krefst mikils skipulags. Og til þess
að gera þetta mögulegt varð að reisa nýja skipasmíða-
stöð, sem byggðist á allt öðrum forsendum en áður tíðk-
aðist. Þetta kemur strax í ljós, þegar athuguð er lega
hinnar nýju stöðvar. Venjulegar skipasmíðastöðvar
teygja sig meðfram ströndinni. Skipasmíðastöðin í Aren-
dal er hins vegar aðeins 300 metra meðfram sjó, en
nær aftur á móti heilan kílómetra inn í landið. Annað
mikið vandamál skipasmíðinnar er veðurfar. Talið er,
að allt að 25% vinnustunda fari forgörðum utanhúss
vegna regns, myrkurs eða kulda. Forráðamenn Göta-
verken ákváðu því að láta sem allra mest af vinnunni
fara fram innanhúss. Til þess að auðvelda alla fram-
kvæmd og ná auknum hraða var ákveðið, að öll vinna
frá því stálplöturnar koma til stöðvarinnar og þar til
skipið siglir á brott færi fram að sem allra mestu leyti
í beinni línu.
Og hvernig er svo farið að því að smíða 70 þúsund
tonna skip innanhúss á 20 vikum? í sem allra stytztu
máli mætti lýsa því þannig: Stálplötur og stálbitar koma
til skipasmíðastöðvarinnar með járnbrautarlestum, sem
losaðar eru beint á birgðasvæði stöðvarinnar. Þar eru
plötur og bitar sundurgreindir með stórum krönum og
raðað saman efni eftir teikningum skipanna. Því næst
er efnið sett á geysimikið færiband, sem flytur það um
hreinsi- og málningarstöðvar inn í 20 þúsund fermetra
hús, þar sem efnið er skorið og mótað. Þaðan fer svo
efnið enn á færiböndum, annaðhvort inn í samsetningar-
húsið eða yfir í verkstæði, sem annast alla smærri
smíð og innréttingar í skipunum. Þetta verkstæði er um
6 þúsund fermetrar að stærð, og er því skipt í tvo
hluta. Annars vegar eru soðnar saman smærri einingar,
en hins vegar smíðaðar yfirbyggingar skipanna í ein-
stökum hlutum.
Hinu geysistóra samsetningarhúsi er einnig skipt í
tvo hluta, og er því hægt að vinna þar að samsetningu
tveggja skipa í einu. Þetta hús er 228 metrar á lengd
og 32 metrar undir þak. Þurrkvínar tvær ná drjúgan
spöl inn í húsið, og þar er byrjað að setja skipsskrokk-
ana saman, byrjað aftast, og síðan mjakast hálfsmíðuð
skipin hægt og hægt út úr húsinu eins og þegar tann-
krem er kreist úr túbu. Hurðir hafa verið smíðaðar með
það fyrir augum sérstaklega, að hægt sé að láta þær
falla að skipsskrokknum, og fer því öll hin erfiða vinna
samsetningarinnar fram innanhúss. Risakranar, sem bor-
ið geta 80 tonn, flytja hina einstöku hluta skipsskrokks-
ins. sem áður hafa verið soðnir saman, á sinn stað. Allt
gerist þetta með slíkum ógnarhraða og slíku öryggi, að
maður stendur höggdofa.
Vinnuskilyrði eru ótrúlega góð. Hávaði er að vísu tölu-
verður, en þó ekki eins mikill og búast mætti við. Hróp
og köll eru engin, því að símasamband er á milli þeirra
manna, sem á slíku þurfa að halda. Öll er stöðin áberandi
hreinleg, og skipulag vinnunnar og öryggisútbúnaður til
sérstakrar fyrirmyndar.
Eins og áður er sagt, teygjast þurrkvírnar inn í sam-
setningarhúsið. Þær eru 334 metra langar, 46 metra
breiðar og rúmlega 10 metra djúpar, miðaðar við, að í
þeim megi smíða 150 þúsund tonna skip.
Við hafnarbakkann liggur 70 þúsund tonna nýsmíðað
skip, sem verið er að ljúka við að prófa og verður af-
hent innan fárra daga. Það eru norskir útgerðarmenn,
sem kaupa, og þeir eru þegar komnir til að veita skip-
inu viðtöku. Norðmenn eru stærstu viðskiptamenn Göta-
verken, en annars smíða þeir skip fyrir ýmsar þjóðir.
Mest smíða þeir af flutningaskipum, en þeir hafa einnig
smíðað þekkt lúxusfarþegaskip eins og t. d. „Stockholm“
og „Stella Polaris".
Ekki getur hjá því farið að íslendingur finni til smæð-
ar sinnar, þegar hann skoðar stórfyrirtæki á borð við
Götaverken. Jafnvel í Svíþjóð, sem er auðug og fjöl-
menn þjóð telst Götaverken með stærstu fyrirtækjum,
og greinilegt var, að maðurinn, sem sýndi blaðamanni
Fálkans hina nýju skipasmíðastöð í Arendal, gerði það
með stolti. Hér sást áþreifanlega, hvað hægt er að gera,
þegar saman fara tækni, vísindi og vinnuhagræðing.