Vikan - 28.04.1966, Blaðsíða 20

mii i/iiii/'i i/mi/ \imu iini n
Að ofan: Mismunandl afbrigðl gerðihúsa: A: raðhús með lokuðum garði,
B: Vinkilhús með lokuðum garði, C: svokaliað U-plan með lokuðum garði,
D: atríumhús af upprunalegri gerð, E: T-plan með tvcim lokuðum görð-
um, F: Vinkilhús með lokuðum garði og öðrum stærri. Neðri myndin:
Hverfi þar sem öll þessi afbrigði eru notuð saman.
til þess og í samræmi við það
voru allir útveggir á þessu fram-
tíðarhúsi Edvard Stone heilir, en
hinsvegar opnaðist húsið inn að
garðinum í miðju þess líkt og
alltaf hefur verið í atríumhúsum.
Það er alls ekki ósennilegt að
hús sem þetta geti átt framtíð
fyrir sér og það jafnvel alveg á
næstunni. Tæknilega er það nú
þegar framkvæmanlegt, spurn-
ingin er fyrst og fremst hvenær
verður þessari húsagerð haldið
svo að byggjendum sjálfum, að
þeir óski sér að búa í þeim.
Atríið í þessu heimssýningar-
húsi var um 100 fermetrar að
stærð og yfir það var byggður
einskonar pýramídi úr gleri eða
plasti. Annars ætti ekki að þurfa
að kynna það nánar hér þar sem
skrifuð var ýtarleg grein um
þetta hús í 28. tbl. Vikunnar
1964.
Ef hús Edwards Stone er borið
samaji við gömlu atríumhúsin,
má með nokkrum rétti segja að
ekkert sé nýtt undir sólinni.
Margir gefa mikið fyrir útsýn-
ið, en það gefur auga leið, að í
borg geta ekki allir haft út-
sýni. Þar sem svo hagar til, að
auðvelt er að færa sér útsýnið
í nyt, þá er það sjálfsagt og þar
er tæplega að vænta að það nái
almennri útbreiðslu, nema þá að
til komi ódýrari aðferðir til að
byggja með gleri eða plasti yfir
garðinn. En það eru fyrst og
fremst afbrigði af þessari húsa-
gerð, sem hafa almennt gildi og
skal þeirra getið hér.
AFBRIGÐI AF ATRÍUMHÚSUM
Enda þótt atríumhúsið í upp-
runalegri mynd, sé ef til vill
ekki alltaf hentugt og stundum
jafnvel óframkvæmanlegt, ef
húsið er ekki stórt að flatar-
máli, þá er hinsvegar ekki loku
fjnrir það skotið að hægt sé að
færa sér í nyt hina ýmsu kosti
atríumhússins. í Evrópu og
Ameríku hafa á síðari árum ver-
ið byggð ýmis afbrigði af húsi
sem kölluð hafa verið ýmsum
nöfnum svo sem „halfatríum",
„uteromshus“ og á íslandi hafa
þau stundum verið nefnd garð-
hús. Megineinkenni þessara húsa
er lítill lokaður garður, um það
bil 100 fermetrar, í nánum tengsl-
um við flestar vistarverur húss-
ins. Þessi garður er að nokkru
umkringdur af húsinu sjálfu, en
stundum af nágrannahúsi á eina
hlið og skjólgirðingu.
Það kæmi til greina að kalla
f Helslngör í Danmörku hefur verið
byggt frægt gerðihúsahverfi eftir
arkitektinn Jörn Utzon. Hér er grunn-
teikning af húsi úr þessu hverfi.
Gluggarnir snúa flestir út að gerðinu,
sem er lokað og alveg út af fyrir sig.
Atríumhns
09
uarQhðs
því, ef atríumhús eru reist, ann-
aðhvort að leiða gang að öllum
herbergjunum, eða þekja yfir
garðinn með gleri eða plasti og
hita hann þá upp sem hluta
hússins.
Þannig er t.d. atríumhús það,
sem byggt var fyrir heimssýn-
inguna í New York 1964 og kall-
að hús frámtíðarinnar. Höfund-
ur þess var bandaríski arkitekt-
inn Edvard Stone, en hann hélt
því fram í sambandi við þetta
hús, að íbúðahverfi í borgum
nútímans væru of frek á land-
rýmið og þyrfti þessvegna að
þjappa þeim betur saman. Hann
taldi atríumhúsið heppilega lausn
mundi ef til vill ekki vera heppi-
legt að byggja atríumhús. En
á flatlendi og öðrum þeim stöðum
sem byggingar nágrennisins
koma að öllu jöfnu í veg fyrir
útsýni, þá vaknar sú spurning,
hvort ekki sé betra að sleppa
því að mestu leyti en leggja í
þess stað áherzlu á vistlegan
garð í miðju hússins. Ég hef
minnzt á það fyrr í þessari grein
að atríumhús verður vafalaust
nokkru dýrara í byggingu en
jafn stórt hús af venjulegri gerð.
Það má því gera ráð fyrir því,
að atríumhús muni verða byggð
hér eitthvað í framtíðinni, þegar
xun stór hús er að ræða, en þess
slíkan garð „gerði“ til aðgrein-
ingar frá görðum almennt og
sérstaklega til að benda til
skjólsins sem þar myndast, mundi
vera eðlilegt að kalla hús með
slíkum garði „gerðihús“, (sam-
anber gerðihamar) sem hljóm-
ar betur í samsetningum en gerð-
ishús. Þó mætti nota það, ef
réttara þykir að setja nafnið
þannig saman. Þessu er varpað
hér fram málsmiðum til athug-
unar.
Þegar reynt er að gera sér
grein fyrir því, hvort gerðihús
muni henta við íslenzkar að-
stæður, er rétt að líta á nokkrar
tölur frá Veðurstofu íslands: í
2Q VIKAN 17. tbL