Vikan


Vikan - 28.08.1969, Síða 30

Vikan - 28.08.1969, Síða 30
Livingstone Framhald af bls. 15. kominn að hann var ekki annað en „beinahrúga“, að hann sjálfur sagði. Þá var hann löngu orðinn heimsfrægur og nánast tilbeðinn í heimalandi sínu. Engu að síð- ur fékk hann löngum takmark- aðan stuðning að heiman, og sízt frá opinberri hálfu. Þing og stjórn Breta höfðu þá sem löng- um endranær, engan áhuga á að leggja undir sig lönd á afríska meginlandinu og gerðu það fyrst og fremst með hálfgerðri ólund heldur en að láta Frakka, Þjóð- verja og ítali gína yfir því öllu. Þegar Livingstone var um síðir útnefndur konsúll Breta í Aust- ur-Afríku, fylgdu engin laun þeirri heiðursnafnbót. í börk trés eins á ey í straum- hörð.u fljóti skar hann eitt sinn nafn sitt ásamt ártalinu 1855. Síðar skrifaði hann: „Þetta var í eina skiptið á ævinni, sem ég sýndi hroka.“ Það munu orð að sönnu, aldrei varð þess vart að hann sjálfur miklaðist hið minnsta af afrekum sínum. Líka er sagt að hann hafi aldrei logið. Og þótt hann hlyti virðingu þjóð- ar sinnar, var það ekkert á móti þeirri lotningu, sem innfæddir Afríkumenn báru fyrir honum. Virðing þeirra og undirgefni fyr- ir honum átti sér engin takmörk. Sumir segja að til séu menn, sem geisli svo af kærleika að ekkert illt komist að þeim, og Livingstone hefur verið til- nefndur sem einn slíkur. Þetta er kannski skýringin á því að hann skyldi komast lifandi og óétinn úr ótal leiðöngrum um svæði, sem úðu og grúðu af villi- mönnum og villidýrum. En al- drei fann nokkur hjá honum hik eða æðru. Hið eina sem hann þoldi ekki að horfa upp á voru þjáningar annarra. Evrópuríkin höfðu þá að vísu bannað það og tekið hafði verið fyrir flutning svartra þræla til Ameríku, en markaðurinn var enn nógur í Arabalöndunum og Afríku sjálfri. Það gerði þræla- sölunum auðveldara fyrir að negrarnir sjálfir töldu þessi við- skipti sjálfsagðan hlut og stund- uðu þau af hjartans lyst, hvenær sem tækifæri bauðst. Oft mætti Livingstone þræla- lestum á leið sinni til kaupstað- anna á ströndinni, og sá hvernig hið ánauðuga fólk var meðhöndl- að verra en nokkur búpeningur. Þrælasalarnir lömdu það áfram með svipum úr flóðhestaskinni, sem gerðar voru sérstaklega til þeirra nota. Karlmennirnir voru festir saman með keðjum úr fléttuðum tágum. Konur og börn voru bundin saman með reipum. Fjöldi fólks gafst upp og var þá annaðhvort drepið eða skilið eft- ir við veginn, þar sem það varð Veriff örugg - Rauðu Hellesens rafhlöðurnar svíkja ekki Transistor—Rafhlöffur Z)A« tfczft^cJLexSi, A/ Raftækjadeild Hafnarstræti 23 Simi 18395 fljótlega að bráð hungri, þorsta eða villidýrum. Þrælaverzlimin varð Svörtu-Afríku ógurleg blóðtaka, hve mikil veit enginn. En sagt er að sum svæði, eins og Angóla, séu enn þann dag í dag fólksfærri en þau voru áður en viðskipti þessi komust í al- gleyming. Hvenær sem Livingstone átti peninga, þá keypti hann frjálsa þá þræla, sem hann hitti fyrir. Þessháttar framferði var flestum óskiljanlegt, jafnt þrælasölum og þrælum. Þrælarnir, sem Living- stone frelsaði þannig, fylgdu honum yfirleitt eftir. Þeim var algerlega fyrirmunað að skilja að þessi hvíti bwana hefði keypt þá til annars en að eignast þá sjálfur. Þrælasalarnir hötuðu hann eins og pestina, og það út af fyrir sig, að þeir skyldu ekki koma honum fyrir kattarnef, bendir ef til vill skýrar en flest annað til þess, að eitthvað mjög óvenju- legt hafi verið við þennan mann. Þeir vissu þó fullvel að hann gerði þeim allt til bölvunar sem hann gat. Hann var óþreytandi að reyna að fá brezku stjórnina til að beita áhrifum sínum til að stöðva verzlunina með hið svarta fílabein, og sú rekistefna leiddi að lokum til þess að soldáninn í Sansíbar bannaði þrælaverzlun á umráðasvæði sínu í Suðaustur- Afríku. Að vísu hélt hún að tals- verðu leyti áfram á bak við tjöldin og gerir það jafnvel enn sumsstaðar í álfunni. Þegar David Livingstone kom til Ujiji, hafði hann verið í Af- ríkuferðum í þrjátíu ár. Hann hafði ferðazt um meira en þriðj- ung meginlandsins og lagt nærri fimm þúsund mílur að baki. Á leiðinni til Ujiji hafði verið stol- ið af honum mestöllum farangri hans, matvælum, lyfjum, fatnaði, bómullardúkum, þrjú þúsund kílóum af glerperlum og tals- verðu af ekta perlum. Þar á of- an missti hann um þetta leyti nokkrar geitur. sem hann hafði lengi haft meðferðis. Það var mikill skaði, því að mjólk geit- anna hafði verið sú fæða sem hélt Livingstone uppi fremur en flest annað. Ein frásögn hermir að hann hafi látið þær í skiptum fyrir þræla, sem hann fékk lausa. Þrátt fyrir erfiðar aðstæður brá Livingstone sér aftur vestur fyrir Tanganjíka-vatn í þeim erindagerðum að kanna Lualaba betur. í bænum Njangwe á bökk- um hennar varð hann vitni að hroðalegu atviki, er arabískir þrælasalar réðust á markaðstorg bæjarins, án nokkurs tilefnis svo séð yrði, og skutu fólk til bana svo hundruðum eða þúsundum skipti, margt af því konur og börn. Sjúkur af andstyggð sneri landkönnuðurinn mikli aftur til Ujiji og náði þangað í október 1871. Þarna var það sem annar stór- frægur landkönnuður brezkur, Velsmaðurinn Henry Morton Stanley, fann hann þann tíunda nóvember. Stanley var á vakki í bænum er hann kom auga á hóp Araba og meðal þeirra fölan og þreytulegan mann með sítt skegg hvítt og í upplitaðri ein- kennistreyju. Stanley gekk til manns þessa, tók ofan hattinn og sagði þau orð, sem síðan eru fræg: „Doktor Livingstone, I presume? — Linvingstone lækn- ir, geri ég ráð fyrir?“ „Sá er maðurinn,“ sagði gamli maður- inn þreytulegi og lyfti húfunni lítillega. Þeir tókust innilega í hendur og Stanley sagði: „Guði sé lof að ég fann yður!“ Öllu fleira var ekki sagt að því sinni. Bretar Viktoríutímans voru ekki vanir að slá um sig með stórum orðum eða láta tilfinningar í ljósi, sízt af öllu innan um fólk af framandi þjóðum. Síðan er annar þessar stór- könnuða aldrei nefndur svo á nafn að hins sé ekki minnst um leið. f sögunni eru þeir óaðskilj- anlegir tvíburar. Þegar hér var komið hafði ekki frétzt af Livingstone til Evrópu svo árum skipti og flestir héldu hann dauðan. Meira að segja vændu sumir Stanley um lygi þegar hann tilkynnti fund þeirra. Þessi atburður var Livingstone til mikillar hvatningar og í stað þess að snúa til Evrópu, eins og hann hafði fulla þörf fyrir, lagði hann af stað nokkrum mánuðum seinna og enn í leit að upptökum Nílar, en sú gáta hélt nú huga hans föngnum öllu öðru framar. En lausn hennar leit hann al- drei. Morgun einn kom uppá- haldsþjónn hans, negri að nafni Susi, að honum á knébeði — látnum. Þetta gerðist í búðum nálægt Chitambo (nú í Sambíu), þann fyrsta maí 1873. Living- stone var þá nærri sextugur. Hann dó í bæn, eins og vel sæmdi slíkum vini Krists. Hann óskaði þess að hljóta hinzta leg í afrískri jörð, við hlið konu sinnar á bökkum Sambesí. Ekki þótti það framkvæmanlegt. Lík Livingstones var þess í stað flutt til Englands og jarðsett í Westminster Abbey, hjá öðrum höfuðhetjum Breta. Hjarta hans varð þó eftir í Afríku. Þjónar hans höfðu numið það úr líkama hans eftir andlátið og grafið það í mold þeirrar álfu, er hann gaf líf sitt. dþ. Robin Gibb hættir Framhald af bls. 25. án hans. Nú velta menn því fyrir sér, hvort Robin hafi haft á réttu að standa, þegar hann sagði þetta, því að nýj- asta plata Bee Gees, „To- morrow Tomorrow“, hefur hlotið fremur dræmar mót- 30 VIKAN tbl-

x

Vikan

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.