Vikan - 12.08.1993, Blaðsíða 6

ÞÝÐING: HALLA SVERRISDÓTTIR
ÓVÍGD SAMBÚÐ
ið eruð búin að vera
saman í sex mánuði og
allt gengur eins og í
sögu. Þér hefur aldrei liðið
eins vel með nokkrum manni
áður og hann er yfir sig hrifinn
af þér. Eitt kvöldið, eftir róm-
antískan kvöldverð, horfir
hann feimnislega á þig og
segir: „Hvers vegna flyturðu
ekki bara inn til mín? Þú ert
hvort sem er alltaf hérna.“
Þetta er kannski ekki bein-
línis bónorð en þú varst heldur
ekkert að vonast eftir því
strax. Og ef þú kynnir nú ein-
hvern tímann að vilja giftast
honum þá er þetta góð byrjun.
Hann er að segja þér að hann
vilji að samband ykkar verði
nánara - eða hvað?
Þegar hér er komið sögu
eru þær margar sem pakka
umsvifalaust niður dótinu sínu
og flytja inn til kærastans án
þess að blikna eða blána. Það
færist stöðugt í vöxt að ógift
pör búi saman árum saman.
Óvígð sambúð, sem áður var
álitin í meira lagi vafasöm, er
nú félagslega viðurkennt og
vinsælt sambúðarform.
Hefur þessi félagslega til-
raun tekist vel? Margar konur
halda því fram að óvígð sam-
búð sé allt eins tilfinningalega
gefandi og hjónaband, en er
það rétt? Er fólk, sem býr
saman, líklegt til að gifta sig á
endanum og verður hjóna-
bandið þá betra en ella úr því
að fólk hefur „æfingu"?
Sumir sálfræðingar og fé-
lagsfræðingar, sem hafa rann-
sakað þessi mál, hafa komist
að þeirri niðurstöðu að fyrir
mörgum konum sé þetta fyrir-
komulag óhentugt og erfitt.
SAMBÚÐ, HJÓNABAND
- SKILNAÐUR?
Sambúð getur vissulega falið í
sér skammtímafélagsskap,
hlýju og ást. Margir telja samt
að ef stefnan sé á hjónaband-
ið sé sambúð ekki alltaf góð
hugmynd. Auðvitað eru marg-
ar konur í sambúð einmitt
vegna þess að þær eru
óákveðnar; þær vita ekki enn
hvort þetta er maðurinn sem
þær vilja giftast. En ef það er
bónorð sem þú bíður eftir og
sambúðin er í þínum augum
millibilsástand meðan hann er
að átta sig ertu líklega í vond-
um málum. Það er varasamt
að gera því skóna, þó að þið
búið saman og deilið lífskjör-
um, að einn daginn muni hann
skyndilega hníga niður á
hnén. Ef kærastinn er hikandi
við hjónaband er sambúð ekki
endilega rétta leiðin til að
sannfæra hann.
Staðreyndin er nefnilega sú
að aðeins eitt af hverjum
þremur pörum í sambúð kom-
ast alla leið upp að altarinu og
fyrir þau sem komast þangað
er leiðin oft þyrnum stráð.
Það er furðulegt en satt að
hjón, sem hafa búið saman,
hafa allt að því 80 prósent
hærri skilnaðartíðni en þau
sem ekki hafa gert það. Ein
skýringin á þessu kann að
vera sú að fólk sem fer í sam-
búð fyrir hjónaband sé síður
tilbúið að helga sig hjóna-
bandinu og því líklegra til að
skilja síðar.
Það er algeng skoðun að
sambúð sé einhvers konar
„hjónabandsæfing" og að í
sambúð geti par, sem ætlar
sér að giftast, kynnst hvort
öðru, kostum sem göllum,
áður en stóra skrefið er tekið.
Samt lenda mörg pör, sem
hafa verið í sambúð, ( óham-
ingjusömu hjónabandi; það
virðist engin trygging fyrir far-
sælu hjónalífi að hafa búið
saman áður. Algengasta um-
kvörtunarefnið er stirð tjá-
skipti. Nú hefði maður haldið
að fólk sem hefur búið saman
lengi fyrir hjónaband ætti að
vera farið að þekkjast en svo
virðist ekki endilega vera.
Hvernig stendur á þessari
fylgni milli sambúðar og hjóna-
bandserfiðleika?
Ástæðurnar geta verið
margvíslegar. Ein tilgátan er
sú að parið hafi verið í sam-
búð fyrst af því að það skorti
trú á hjónabandið sem stofnun
og hjónaband þess sé því síð-
ur líklegt til að verða farsælt.
Hjónaband er erfiðisvinna og
til að það gangi vel verða báð-
ir aðilar að hafa trú á því. Ann-
ar möguleiki er að parið hafi
alltaf átt í tjáskiptaörðugleikum
og hafi hugsanlega verið hik-
andi við giftingu af þeim sök-
um. Að lokum má geta sér
þess til að í sambúð hafi fólk
tilhneigingu til að leyna von-
brigðum sínum og leyfa sér
síður að kvarta ef eitthvað er
að. Margar konur hugsa lík-
lega sem svo: „Ef ég nöldra í
honum núna getur hann bara
farið frá mér. Það er ekki eins
og við séum gift!“ Þannig
verður til gallað tjáskipta-
mynstur sem þau síðan taka
með sér inn í hjónabandið.
FORSENDUR
SAMBÚÐARINNAR
Nýleg bandarísk könnun leiddi
í Ijós að kynlíf er ein meginá-
stæða þess að fólk fer að búa
saman. Að minnsta kosti
nefna karlmenn reglulegt kyn-
líf sem helsta hvatann. Þetta
þýðir auðvitað ekki að karl-
menn sæki ekki líka ást og
vináttu í sambúðina. Margar
konur kjósa á sama hátt að
búa með elskhugum sínum
hreinlega til að hafa greiðari
aðgang að þeim, án þess að
hugsa um hjónaband. Megin-
reglan er þessi: Áður en skref-
ið er stigið inn í sambúð er
mikilvægt að báðir aðilar viti
við hverju hinn býst og hverjar
ástæður hvors aðila fyrir sig
eru fyrir því að vilja fara í sam-
búð. Sér hún fyrir sér brúð-
kaup innan árs eða tveggja
ára? En hann? Ætla þau að
búa saman vegna þess að
það er „hentugt“ fyrir bæði eða
vegna þess að þau vilja vera
saman öllum stundum? Hvers
vegna velja þau þá sambúð
en ekki hjónaband? Þetta eru
mikilvægar spurningar sem
hvert par verður að spyrja
hvort annað áður en ákvörð-
unin ertekin.
Valdabarátta er Ijótt orð, að
minnsta kosti þegar mannleg
samskipti eru annars vegar.
Samt er það svo að í sambúð
er yfirleitt annar aðilinn valda-
minni en hinn - og oftast er
það konan. Eðlilegt er að ályk-
ta að sá aðilinn sem leggur
minna í sambúðina tilfinninga-
lega hafi meiri völd og kann-
anir sýna að karlmenn taka ó-
6 VIKAN 16. TBL. 1993