Vikan - 12.08.1993, Blaðsíða 36

UTANGARÐSBÖRN
SAMFELAGIÐ
HVETURTIL
Ann Peat:
„Aðvaran-
irnar hafa
misst
merkingu
sína fyrir
löngu
enda bera
ungling-
arnir ekki
næga
virðingu
fyrir
dómsvald-
inu til aö
taka þær
alvar-
lega.“
Ný bresk hegningarlög-
gjöf hefur vakiö nokkr-
ar deilur í Bretlandi aö
undanförnu en samkvæmt
henni skal ekki taka tillit til af-
brotaferils unglinga þegar þeir
eru dæmdir til refsingar. Þeir
sem gagnrýna löggjöfina telja
hana binda hendur dómstóla
meö þeim afleiöingum aö
ungir afþrotamenn nái aö for-
herðast áöur en réttarkerfinu
sé kleift að taka í taumana.
Þeir gagnrýna löggjöfina
hvaö haröast sem dag hvern
veröa vitni aö afleiðingum
hennar. Ann Peat, sem er
kennari á sextugsaldri, er ein
af þeim. Hún hefur búiö í Der-
by frá barnæsku og hefur
meö eigin augum fylgst meö
því sem hún kallar „eflingu
frumskógarlögmálsins". Hún
átti um sautján ára skeiö sæti
í unglingadómstóli og hún
segir þróunina hafa veriö ugg-
vænlega, glæpum hafi fjölgaö
ört og meðalaldur afbrota-
mannanna lækkaö aö sama
skapi. En dómsvaldiö fær ekki
rönd við reist og Ann Peat
segir sér stórlega misboöiö,
fyrir hönd dómsvaldsins og
fyrir hönd hins almenna borg-
GLÆPA
- SEGIR ANN PEAT SEM ÁTTI UM
17 ÁRA SKEIÐ SÆTI í UNGLINGA-
DÓMSTÓLI í BRETLANDI
ara, þegar hún horfi upp á
unga síbrotamenn hafa lög og
reglu aö háði og spotti.
Nú hefur Ann Peat fengiö
sig fullsadda og sagt af sér
sem fulltrúi í unglingadóm-
stólnum. Ástæöa hennar fyrir
afsögninni er tvíþætt: hún tel-
ur sig ekki geta sinnt starfinu
við þau skilyröi sem nýja
hegningarlöggjöfin setur ung-
lingadómstólum og hún vill
hafa svigrúm til aö segja
skoðun sína. „Núna, þegar ég
hef sagt af mér, er ég frjáls að
því aö tjá mig um þessa lög-
gjöf,“ segir hún. „Þegar maður
er hluti af kerfinu er erfitt að
gagnrýna þaö. Núna get ég
sagt þaö sem mér sýnist."
í FRUMSKÓGI
NÚTÍMANS
Ann Peat er ekki í nokkrum
vafa um aö nýja löggjöfin
beinlínis hvetji til afbrota ung-
linga og hún setur fram þá
kröfu - ásamt fleiri meðlimum
unglingadómstóla um allt
England - aö löggjöfin veröi
endurskoðuö. Aö öörum kosti
má að hennar dómi búast við
því aö afbrot unglinga aukist
um allt aö því helming.
Fáum mánuöum eftir að
Ann Peat sagöi af sér var
hinn tveggja ára gamli James
Bulger myrtur af tveimur ung-
um drengjum. Bretar - og
raunar allur heimurinn - fyllt-
ust hryllingi. Ann Peat myndi
líklega telja þennan voðaat-
þurö tímannatákn.
„Ég ólst upþ í dimmri hliöar-
götu í Derby," segir Ann Peat.
„Viö bjuggum viö þröngan
kost og notuðum kamar úti í
húsagarðinum. Þegar ég byrj-
aöi í skóla hitti ég önnur börn
sem höföu sjónvarp og var
ekið til skóla í fallegum bíl -
en mér og vinum mínum heföi
aldrei komið til hugar aö rispa
lakkið á þessum bílum eins
og börn virðast gera sér til
skemmtunar núna. Við bárum
virðingu fyrir lögunum.'1
Hún leggur áherslu á að nú
til dags sé meira gert fyrir
börn og unglinga en á hennar
eigin uppvaxtarárum. „Viö
höföum engar félagsmiö-
stöðvar, sundlaugar eöa sjón-
vörp til að stytta okkur stund-
ir,“ segir hún. „Frá tíu ára aldri
flæktumst viö krakkarnir um
göturnar en enginn sem ég
þekkti komst nokkurn tíma í
kast viö lögin."
Hún fór í háskólann í Hull
og gerðist kennari. Hún tók
sæti í unglingadómstólnum
eftir kvöldveröarboð þar sem
hún átti fjörugar samræöur viö
aöra gesti um félagslegar ræt-
ur glæpa. Einn viðstaddra var
í dómstólnum og bauðst til aö
leggja inn gott orð fyrir hana
ef hún vildi gerast fulltrúi.
„Þaö var ekki auðvelt aö
vera í unglingadómstólnum,"
segir hún. „Ég held aö ég hafi
ekki veriö sérlega dómhörö
því að öll þessi ár sendi ég
aðeins um tylft barna til vist-
unar á betrunarheimilum - en
ég varö andvaka yfir hverju
einasta þeirra. Þetta voru erf-
iðar ákvaröanir."
Á þesum árum sat hún aö
meðaltali 48 réttarhöld árlega
og gat því fylgtst með þróun-
inni frá fyrstu hendi.
„Síbrotaunglingarnir veröa
yngri og yngri,“ segir hún. „Ég
hef séö ellefu ára gömul börn
sem hafa hálfs metra langa
sakaskrá, þar sem sakargiftir
eru aöallega bílaþjófnaður og
innbrot. Þessi börn eru engir
viövaningar í glæpum - þau
eiga tæki sem þau geta notað
til að fjarlægja gler úr glugg-
um og annað því um líkt. Og
þau hlæja aö okkur - fulltrú-
um dómsvaldsins. Þau vita aö
svo lengi sem þau halda sig
viö ákveöna tegund glæpa
eru þau örugg."
Nýja hegningarlöggjöfin fel-
ur nefnilega meðal annars í
sér aö ekki má senda unga
afbrotamenn á betrunarstofn-
un nema því aðeins aö glæp-
ur þeirra myndi varöa fjórtán
ára fangelsisvist eöa meira
fyrir fulloröinn mann. Innbrot
falla aö vísu undir þá skil-
greiningu en það gera bíla-
þjófnaöir ekki.
„Af þessum sökum," segir
Ann Peat, „get ég ekki bent á
sextán ára ungling sem hefur
stolið hundruöum bíla og sagt
sem svo: þaö þarf aö vernda
samfélagið fyrir þessum ung-
lingi!“
„BÖRN ÞURFA AGA"
Aö hennar mati er meö nýju
löggjöfinni búiö aö rífa upp
meö rótum síöasta hálmstrá
réttarkerfisins, sem þó var
veikt fyrir. Unglingar, sem
hafa gengiö í gegnum eld-
skírn „frumskógarsamfélags"
götunnar, kippa sér ekki upp
við síendurteknar aðvaranir.
„Unglingur, sem tekinn er
höndum eftir aö hafa brotið af
sér, er sendur til yfirvalda á
hverjum stað og þau áminna
hann og senda beinustu leið
heim og út á götuna. aftur,”
segir hún.
Þau vopn sem unglinga-
dómstólarnir hafa í baráttunni
viö afbrotaunglingana eru fá
og heldur bitlaus, aö dómi
Ann Peat.
„Aðvaranirnar hafa misst
merkingu sína fyrir löngu
enda bera unglingarnir ekki
næga virðingu fyrir dómsvald-
inu til aö taka þær alvarlega,"
segir hún. „Unglingurinn er yf-
irleitt settur á einhvers konar
skilorö sem meöal annars
krefst þess að hann sé kom-
inn heim á ákveðnum tíma á
kvöldin en þaö er ekkert eftirlit
haft með því. Lágar sektir eru
algeng refsing og ef um end-
urtekin afbrot er aö ræöa er
unglingnum skipaöur eftirlits-
maður. Þaö er oftast einhver
félagsráðgjafi sem rabbar eitt-
hvaö I mesta bróöerni viö
unglinginn. Ef um alvarlega
36 VIKAN ró.TBL. 1993