Vikan - 12.08.1993, Blaðsíða 33

UÓSM.: OOD STEFÁN (MYNDIN ER SVffiSETT)
UTANGARÐSBORN
- Hverjar eru þá þessar
brýnu þarfir barnsins - burt-
séð frá því að til þess eins að
komast af verður það að fá
fæði, klæði og húsaskjól?
Þegar líkamlegum þörfum
hefur þannig verið fullnægt,
hverjar eru þá hinar andlegu?
ÖRYGGI, ÁSTÚÐ
OG UPPÓRVUN
„Stundum fara líkamlegar og
andlegar þarfir barnsins sam-
an eða skarast að minnsta
kosti. Það er til dæmis ekki
sama hvað barnið borðar.
Barn sem nærist að mestu
leyti á ruslfæði fær fæðuþörf
sinni ekki fullnægt. Svo er um
mörg börn. Þau gleypa
kannski f sig eitthvert snarl á
hlaupum. Þau finna stöðugt
að það er tilviljun háð hvað og
hvenær þau fá að borða og
þetta verður eitt af því sem
elur á öryggisleysi. Þannig er
Ænræksla á líkamlegri þörf
ofttiluti af vanrækslu á and-
legri þörf. Öll börn hafa þörf
fyrir það öryggi sem fólgið er í
ástúð, umhyggju, aga og
reglusemi. Þetta þarf að end-
urtaka í slfellu fyrstu æviárin
svo æskilegt grunnmynstur
trausts mótist í barnssálinni.
Strax við fæðingu birtist þessi
þörf. Þegar barn grætur án
þess að vera lasið, svangt,
blautt eða kalt má telja víst að
það sé f þörf fyrir blíðu og um-
hyggju. Það grætur af örygcj-
isleysi en ekki af óþekkt. O-
værð ungbarns stafar aldrei af
óþægð vegna þess að það á
hana ekki til. Þörfin fyrir ör-
yggi er barninu jafneðlileg og
llkamlegu þarfirnar."
- Með hvaða hætti myndar
barnið tilfinningatengsl og
hvað þarf til að veita því það
andlega öryggi sem það
þarfnast svo mjög?
„Náttúran hefur komið því
svo haganlega fyrir að barn er
I fyrstu svo líkamlega háð
móður sinni eða þeim sem
kemur I stað hennar að það
fær andlegu þörfunum svarað
um leið, ef allt er með felldu.
Því miður eru nauðsynleg
skilyrði ekki nærri alltaf fyrir
hendi. Tökum sem dæmi
unga móður sem sjálf hefur
ekki fengið öruggt atlæti I
uppvextinum. Henni gæti
reynst örðugt að annast barn-
ið sitt og láta því I té þá um-
önnun sem það þarfnast þar
sem hún fékk hana aldrei
sjálf. Segjum að hún hafi alist
upp á hálfgerðum hrakhólum
eða óregluheimili. Þá er ekki
sennilegt að hún hafi öðlast
það innra öryggi sem hún
verður að hafa ef hún á að
geta miðlað barninu sínu af
því.“
Það er ef til vill ekki síst
þetta sem Elísabet á við með
því að „villibörnin" taki að
erfðum þær sálrænu og fé-
lagslegu orsakir sem í lang-
flestum tilfellum búa að baki
þegar unglingur fyllist slíkri ör-
væntingu að hann segir um-
hverfinu stríð á hendur, til
dæmis með neyslu eiturlyfja
og afbrotum. Vandamálið er
ekki nýtt í þjóðfélagi okkar.
Flestir vilja leiða það hjá sér,
úrræði samfélagsins koma að
litlu haldi og ástandið kallar
ekki á almenn viðbrögð fyrr
en friðsamir borgarar verða
fyrir eignatjóni eða ofbeldi.
Þau eru kölluð ýmsum
nöfnum, þessi börn: útigangs-
börn, vegalaus börn, vand-
ræðabörn og síbrotaungling-
ar, allt nafngiftir sem segja í
mesta lagi hálfan sannleik-
ann.
Unglingar í uppreisn gegn
umhverfi sínu hafa verið til
alls staðar á öllum tímum. í
þéttbýlissamfélagi nútímans,
þar sem fjölmiðlar eru sífellt í
leit að frávikum, ber meira á
þessum fámenna hópi en
þeim unglingaskara sem held-
ur sig „á mottunni“ þótt lífið sé
enginn dans á rósum.
- Hvað þarf þá að koma til
af hálfu samfélagsins þannig
að sem fæst íslensk börn
lendi á villigötum?
■ Þau eru
kölluö
ýmsum
nöfnum,
þessi
börn: úti-
gangs-
börn,
vegalaus
börn,
vandræöa-
börn og sí-
brotaung-
lingar, allt
nafngiftir
sem segja
í mesta
lagi hálfan
sannleik-
ann.
16.TBL. 1993 VIKAN 33