Æskan - 01.11.1963, Qupperneq 31

1914
1964
*''' SELFOSS, en liafði áður lieitið Willemoes. Árið 1 í)30 álti félagið
Scx skip, samtals 8085 brúttótonn og var ])á stöðvun á útvegun
nyrra skipa. Stafaði ])að einkuin af ]>vi, að á þessum árum átti
l'jóðin í allmiklum gjaldeyrisörðugleikum og enda ])ótt félagið
sJalft íetti nokkurt fé i sjóðum sínum lil ]>ess að kaupa skip fyrir
cóa lá[a smjfja Kkip, ])á voru þeir sjóðir í islenzkum krónum, sem
c*'ki var unnt að fá yfirfœrðar í erlendan gjaldeyri til greiðslu á
andvirði nýrra skipa.
>ið svo fram til síðari heimsstyrjaldarinnar, að skipastóll
'álagsins stóð í stað. Undanfarandi ár hafði féiagið haldið uppi
*eKlubundnuin siglingum milli íslands og Bretlands, Danmerkur,
’yzkalands, Belgíu og Holiands. Einnig sigldu skipin milli inn-
lendra hafna, ýmist ]iegar þau komu erlendis frá eða þau fóru
Se*'stakar strandfcrðii- tii Vestur- og Norðurlandshafna.
hegar styrjöldin skall á þann 1. september 1939, olli það að
sJ**lfsögðu miklum truflunum á siglingum félagsins og fækkaði
*erðum skipanna milli landa. Tvö af sltipum félagsins e.s. „GOÐA-
°SS“ og e.s. „DETTIFOSS" liófu siglingar til New York strax
lftir að ófriðurinn brauzt út, þar eð siglingar til Þýzkalands voru
"'sjörlega útilokaðar, þrjú skip: e.s. „GULLFOSS", e.s. „LAGAR-
,(1SS“ 0g e.s. „SELFOSS“ sigldu til Norðurlanda, aðallega Dan-
h'erkur, en e.s. „BRÚARFOSS“ hélt uppi ferðum til Englands.
-Hir að Þjóðverjar tóku Danmörku og Noreg hernámi árið 1940,
°gðust siglingar til Norðurlanda alveg niður.
f bessari siðari heimsstyrjöld missti félagið þrjú af skipum
s**’Um vegna liernaðaraðgerða, skipin e.s. „GULLFOSS", e.s.
“ÚOÐAFQSS og e.s. „DETTIFOSS". Það var mikið áfall og eink-
u”i vegna þeirra mörgu mannslifa, sem týndust með tveimur síð-
‘** Hefndu skipunum. Á þessu timahili eignaðist félagið eitt skip,
* s- „FJALLFOSS" og átti það því ekki nema 4 skip í lok striðs-
j"s> samtals um 5000 hrúttótonn. Varð félagið l>ví að mestu að
J'ggja starfsemi sína á þeim árum á erlendum leiguskipum, og
I** erlend leiguskip, sem sigldu á vegum félagsins, 35 ferðir
lni|li landa árið 1945.
I-’cgar liér var liomið sögu, var mikill liugur á því að auka og
J1 skipastól félagsins svo fljótt og á nokkurn hátt yrði við
"iniið
ekki
s*yi'jaldarástæðum og ])au, sem gömul voru orðin og úr sér geng-
***> sem þau voru raunar flest, en síðar að bæta við flotann, eftir
'1 se”i þörfin ykist. Nú átti þjóðin nægan erlendan gjaldeyri,
s'” ekki þurfti það að tefja framkvæmdir.
"ðalfundi 1945 var samþykkt tillaga um heimild fyrir félags-
j, J°*'nina til þess að láta smíða eða kaupa allt að sex skip fyrir
**gið. Félagsstjórnin samdi þegar þetta sama ár við skipasmiða-
.. Burmeister & Wain’s í Kaupmannaliöfn, um smíði á þremur
"Ilutningaskipum, hverju um sig 2000 brúttótonn að burðar-
‘ís!’j °g með farþegarými fyrir 12 farþega. og ennfremur á.einu
'*I’*> sem væri fyrst og fremst far]>egaskip, nokkru stærra en
>1' það, sem samið liafði verið um smíði á árið 1939, en liætt
' 1 við að smíða vegna stríðsins. Smíði þessara skipa var lokið
koniu þau til landsins á árunum 1948—1950, m.s. „GOÐAFOSS“,
-jjs' „Dettifoss", m.s. „Lagarfoss“ og m.s. „GULLFOSS“. Þau eru
l'uustlega hyggð, hraðskreið og vönduð að öllum frágangi,
j. Ifystirúm fyrir samtals 297.990 teningsfet af frystivöru. Auk
•'i'iangrcindra skipa, festi félagið ltaup á tveimur nýlegum vöru-
^ ”tningaskipum, TRÖLLAFOSSI, scm keyptur var í Bandaríkj-
úrið 1948, og er stærsta skipið i eigu félagsins, smíðað
1945, og REYKJAFOSSI, sem keyptur var árið 1951.
j ' úrununi 1951—1900 lét félagið enn smíða fjögur vöruflutn-
^ gaskip. TUNGUFOSS, FJALLFOSS, SELFOSS og BRÚARFOSS.
^.W'-amt seldi félagið eldri skip sín, sem öll voru gufuskip, og
. a l’vi segja, að á þeim árum liafi tímabili gufuskipanna lokið
S(’gu félagsins,
új'iT^tói s*n">
Sein HPP frá þessu liafa öll skip félagsins verið mótorskip,
e*'u miklu hagkvæmari en gufuskipin, sem kynt eru með
og
Félaginu liafði tekizt að bæta hag sinn svo, að þvi var
um megn að endurnýja þau skip, sem það liafði misst af
og að l'élagið hafi þá lokið við að endurnýja
sinn, þar sem elzta skipið í eigu félagsins var smiðað
Frá móttöku „Gullfoss“ í Reykjavík 10. apríl 1915.
kolum eða olíu. Þau eru lília hraðskreiðari og á allan liátt afkasta-
meiri en hin eldri skip.
Þrátt fyrir það, að skipastóll félagsins var orðinn 10 skip árið
1900, samtals um 30 þúsund tonn að burðarmagni, fullnægði hann
ekki þörf landsmanna fyrir vöruflutninga að og frá landinu. Tnl-
ið var rétt á síðastliðnu ári að auka skipastólinn um 2—3 vöru-
flutningaskip, en af minni gerð en áður liöfðu verið keypt, og
ódýrari i rekstri en hin stærri skip félagsins og auðveldlega gætu
athafnað sig á hvaða höfn sein er á landinu, en liafnarskilyrði
eru ekki alls staðar þannig að slíkt sé mögulegt fyrir hin stærri
skip. Á siðastliðnu ári keypti félagið tvö slík skip, „MÁNAFOSS“
og „BAKKAFOSS“, sem smíðuð eru árin 1959 og 1958 og eru því
svo til ný. Hafa skip þessi ýmist verið i siglingum á milli landa
eða í strandférðum, og er hlutverk þeirra einkum að bæta þjón-
ustu félagsins við liafnir úti á landi. Er þegar fengin góð reynsla
af þessum skipum.
Allan tímann frá stofnun Eimsldpafélagsins liefur félagið kost-
að kapps um að starfa samkvæmt þeirri hugsjón, sem lá því til
grundvallar i upphafi, að vera „félag allra landsmanna". Félagið
liefur leitazt við að ná ]>essu takmarki með þvi að annast sigling-
ar að og frá landinu og út um land, flytja helztu nauðsynja-
vörur til landsins og framleiðsluvörur þjóðarinnar á erlendan
markað. Til þess að geta annað þessu lilutverki, liefur félagið
lagt hina mestu áherzlu á að eignast ný og vönduð skip, sem á
hverjum tima liafa bezt þótt lienta.
í stuttum þætti verður ekki rakin sagan um starfsemi Eimslcipa-
félagsins, sem nú á liálfrar aldar afmæli. Mörgu fróðlegu verður
að sleppa og aðeins fátt eitt sagt um starfsemina, sem er svo
1914
1964