Æskan - 01.07.1968, Page 10

Xsland hefur stundum verið talið á mörkum liins bj'ggilega, og má sjálfsagt um
•*"bað deila, hvort svo sé. En í raunveruleikanum i dag virðist okkur sem landið
byggjum, að það sé gott og gjöfult og lífið geti verið dásamlegt. En fortiðin sýnir
okkur aðra lilið, liún sýnir okkur landið, þá er landnámsmennirnir komu að
nema það og eigna' sér staðfestu, lausir undan harðlyndi herkonungs, dýrðarljómi
bjartra nátta og langra daga sveif þá yfir láði og legi.
Ari prestur Þorgilsson hinn fróði segir, að landið hafi verið viði vaxið milli
fjalls og fjöru, þá liefur margur dalurinn verið fagur á að líta á íslandi, og hú-
sældarlegt hefur þá verið í uppliafi gullaldar.
Þjóðveldið var stofnað og Alþingi liáð á Þingvelli við Oxará sumar hvert.
Þar settu landsmenn sér lög til að lifa eftir trúaðir á Óðin, Þór og Freyju. Þjóð-
veldið blómgaðist í lieiðni í 126 ár. Þá tók kristnin við, samkvæmt því sem samþykkt
var á Alþingi árið 1000, og hinn forni siður, ásatrúin, lagður niður. Og enn blómgaðist
þjóðveldi íslendinga um röska liálfa þriðju öld, en svo kom að því, að landsmenn
bárust á banaspjót í illvígum innanlandsdeilum milli ætta og hinna ýmsu höfðingja
Sturlungaaldarinnar, sem endaði með Gamla sáttmála, og landið gekk undir Noregs-
konung. Gullöld íslendinga var á enda runnin í það sinn. Svo tóku við langar aldir
myrkar og ógnþrungnar fyrir landslýðinn, skógarnir eyddust, landið blés upp á
stórum svæðum og alls kyns óáran hrjáði landslýð. Eldgos og hafisar voru tiðir
vágestir, og drepsóttir bárust til landsins og eyddu mannfólkinu í stórum stíl. En
þjóðin var lífseig, og eftir hverja liörmungina rofaði ögn til i myrkri aldanna.
Ýmsa góða menn átti þjóðin á meðal sín á ýmsum öldum, en þeir fengu ekki
notið sin til fulls, úrslitavaldið var í liöndum erlendra þjóða og konunga, sem
litið skynbragð báru á málefni liinnar marghrjáðu þjóðar norður við ísliaf. Það
var ekki fyrr en á nítjándu öld að verulega fer að rofa til lijá íslendingum, ýmsir
mætir menn uxu upp meðal þjóðarinnar, sem sáu liina sorglegu lilið málanna og
freistuðust til að þoka málum hennar áleiðis til úrlausnar liinna mörgu og aðkallandi
vandamála. Merkastur þeirra allra var Jón Sigurðsson forseti.
Hann barðist alla tið fyrir málstað íslendinga og réttarbótum, enda hlaut hann
það að vera nefndur sómi íslands, sverð þess og skjöldur. Jón Sigurðsson var fæddur
að Hrafnseyi'i vestra 17. júní 1811. Þar er lielgur sögunnar staður, sem íslendingum
ber að hafa í heiðri og kærri minningu um afreksmanninn sinn bczta.
Nú eru íslendingar frjálsir á ný. Þjóðveldið var endurreist með stofnun lýð-
veldis á Þingvöllum árið 1944, hinn 17. júní, á afmælisdegi Jóns Sigurðssonar.
Bjart er nú yfir íslandi á ný.
Siðan þjóðin endurlieimti frelsi sitt og í'éttingu hinna ýmsu mála, sem lengi
var barizt fyrir, hefur lienni vegnað æ betur i landinu. Menntun liefur aukizt sí og æ
og margs konar menningarstarfsemi blómgazt. Leifar hinna fornu skóga liafa verið
friðaðar og nýjum trjágróðri plantað víðs vegar um landið. Þá liefur og önnur
landgræðsla verið stofnsett, og unnið er að þvi að hefta uppblástur lands, og sandar
eru græddir. Þetta sýnir, að þjóðin virðir sögu sína og vill gei'a landið betra og
byggilegra á ný.
Gunnar Magnússon
frá Reynisdal:
Móti sumri
og sól
Útsýni yfir Þingvelli a Alþingishátíðinni 1930. Hið forna Þingvallaprestssetur
mcð kirkjunni og nýja steinbænum. — Tjaldbúðir þingmanna sjást á túninu.
222