Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1925, Blaðsíða 4

162
Quðm. Finnbogason:
IÐUNN
óákveðinn aldur, ef hann blandast ekki óæðra kyni og
náttúruumhverfið heldur áfram að vinsa burt því, sem
ónýtast er. Hann segir meðal annars: »ísland er undra-
land. Þrátt fyrir eðlisgalla sína hefir það um 1000 ár
staðið í fylkingarbroddi menningarinnar. Er það sanni
næst, að það hafi að tiltölu við fólksfjölda lagt stærri
skerf til framfara mannkynsins en nokkurt annað svæði,
að undanskildu Grikklandi hinu forna og Gyðingalandi«.
Hann reynir svo að færa sönnur á þetta, og það er
nógu gaman að sjá, hvernig hann fer að því.
Hann fer fyrst á bókasafn Vale-háskólans, þar sem
hann er prófessor, og gáir að, hve margar bækur séu
þar, er ísland snerta, því að honum virðist það nokkur
mælikvarði á áhrif lands, hve mikið er um það ritað.
Hann finnur í bókaskránni 326 rit um íslenzk efni, þó
að háskólinn leggi enga sérstaka rækt við þau fræði.
Að tiltölu við fólksfjölda er þetta tífalt það, sem bóka-
safnið hefir um írland, og fertugfalt það, sem það hefir
um Mexiko, sem þó er svo nátengt Bandaríkjunum í
ótal efnum.
Næst athugar hann, hve margir merkir íslendingar
frá þrem síðustu öldunum hafi verið teknir í hina frægu
alfræðibók »Encyclopædia Britannica« og verður þess
vísari, að ísland á þar að tiltölu við fólksfjölda fleiri
fulltrúa frá þessu tímabili en nokkurt annað land utan
Englands og Skotlands (t. d. þrefalt á við írland, Frakk-
land og Sviss, 23-falt á við Austurríki).
Þriðji mælikvarðinn er dómur viturra manna. Þar
tilgreinir hann ummæli Bryce lávarðar, hins vitra og
fræga enska rithöfundar og stjórnmálamanns, er ritað
hefir manna bezt um Islendinga og talið bókmentir
þeirra eiga sæti við hliðina á bókmentum Forn-Grikkja.
Þá bendir Huntington á það, hve snemma hér var