Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1926, Side 49

IÐUNN
Gróður jarðar.
291
íslendingar standa nú á vegamótum í sínu eigin þjóð-
lífi. Þjóðin hefir öðlast fullkomlega viðurkent stjórnfrelsir
nýjar skyldur og ný verkefni kalla. Þjóðin þarf að lifa
og starfa samkvæmt fengnu frelsi, en eigi eftir þeim
leiðum, sem hún gekk í frelsisbaráttunni. Hún leitar
nýrra lífshátta í samræmi við verkefni sín. Umbreyting-
ar ríkja á flestum sviðum þjóðlífsins, umbreytingar og
fálmandi leit. Atvinnuvegirnir hafa tekið miklum stakka-
skiftum. Meginhluti þjóðarinnar starfaði að landbúnaði,.
en nú er aðalatvinnuvegurinn sjávarútvegur. Hann er
miklu stórfeldari en nokkur atvinnuvegur hefir áður
verið hér á landi, framleiðslan er langsamlega mikln
meiri en á sviði landbúnaðarins. Af því leiðir auðvitað,
að sá atvinnuvegur, sem meira framleiðir, þarf á meiri
starfskröftum að halda. Og honum vex altaf fiskur um
hrygg. Gengi hans og gróði er eðlileg afleiðing þess, að
atvinnuvegur þessi er hraðfara uppgripaöflun, en ekki
hægfara framleiðsluöflun eins og í landbúnaðinum. En
þetta er aftur orsök þess — þó ekki sú eina — að
starfskraftarnir dragast frá landbúnaðinum til sjávarútvegs-
ins. Gamla, rótgróna íhaldið, afturhaldið munu sumir
vilja segja, sem var svo ríkt í þjóðareðlinu, er nú mjög
að hverfa úr landi. Það er þó ekki hér með sagt, að
alt íhald sé úr sögunni, öðru nær; nóg mun einmitt vera
af því. Eg á við það venjuhelgaða íhald, sem sumpart
kom fram sem nægjusemi og að sætta sig við það, sem
einu sinni er, og sumpart sem fastheldni við forna háttu.
En af þessu rótgróna íhaldi leiddi, að þjóðin var föst
eða fastari fyrir, stóð föstum fótum í sínu eigin landi.
Hún undi kyr á mosaþúfunni heima í sveitinni, við
norðurljós og stjörnublik, en elti lítt mýrarljós heims-
menningarinnar. En svo var aftur hitt, að sólarljós menn-
ingarinnar fékk ógjarna að skína á mosaþúfurnar.