Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1926, Side 50

292
Eiríkur Magnússon:
IDUNN
Því er vissulega ekki svo farið, að ég sjái eftir þess-
um tímum og vilji vekja þá upp aftur óbreytta. Slíkt
væri hin mesta ósvinna. Þetta voru kyrstöðutímar, en
ekki tímar lífrænnar þróunar. En skamt er öfganna milli.
Eðlilegt er að þetta íhald fari nokkuð þverrandi er líð-
ur, bæði fyrir vaxtarhræringar í þjóðarsálinni sjálfri og
fyrir ytri aðköst. Kyrstaðan átti engan rétt til lands og
lífs. En um leið og á að rífa þjóðina upp úr mókinu,
er farið svo óþyrmilega að, að hveitið fer með illgresinu.
Þessir tímar voru varðveitslutímar. íhaldið var að mörgu
leyti þjóðlegt íhald. Það vakti yfir þjóðrænum einkenn-
um, þjóðrænni menningu, sem óneitanlega var og er
fjöregg þjóðarinnar. En skarð brotnaði í virkisvegginn
og aðfall og útstreymi fóru þar um. En svo undur margt
sogaðist með þeim straumum, sem hefði átt kyrt að
liggja, bæði fyrir utan og innan. Þjóðin var rótgróin í
miður frjóum jarðvegi. Hann hafði að vísu góð skilyrði
til ræktunar, en var Iítt ræktaður. Því fór þjóðinni svo
lítið fram. Ef jarðvegurinn er ekki allskostar ákjósanleg-
ur, ræsir jarðyrkjumaðurinn hann fram og frjóvgar með
áburði. En hann rífur ekki blómin upp með rótum, til
að gróðursetja þau í nýjum jarðvegi. En þetta er það,
sem hefir orðið að nokkru leyti á umbreytingatímunum.
Þjóðin hefir verið rifin upp úr jarðveginum til hálfs og
átt að flytja hana í nýjan. En í umstanginu og leitinni
að hinum nýja jarðvegi, sem hún á að gróðursetjast í,
er henni sú hætta búin, að lífskraftur hennar fjari út.
En leiðin er að hreinsa og frjóvga jarðveginn, sem hún
á rætur sínar í, svo þar megi hún blómgast og dafna,
því í öðrum jarðvegi en sínum eigin, nýtur hún sín al-
drei, en verður altaf góugróður að meira eða minna leyti.
Eigi er svo, að öll erlend menningaráhrif skuli dæmd
og léttvæg fundin. Fjarri fer því; þau hafa einmitt verið