Iðunn : nýr flokkur - 01.12.1931, Side 8

318
Skáldsögur og ástir.
iðunn
þegar haldið er fram, að aðalrökin sé að finna í mein-
læta-stefmi forystumanna fornkirkjunnar annars vegar
og riddaramensku miðaldanna hins vegar. Að aninsta
kosti má fullyrða, að leifar af hvoru tveggja séu finnan-
iegar í hugmyndaheimi vorum alt til pessa dags.
Vestrænn heimur hefir aldrei getað losað sig að fullu
við pá hugsun, að yfirsjónir í sambandi við kyn-
ferðishvatir væru öðrum syndum alvarlegri og ófyrir-
gefaniegri. Hér er ekki tækifæri til pess að skýra frá,
með hve miklu afli sú hugsun var keyrð inn í huga
pjóðanna endur fyrir löngu. Hitt vita fiestir, að nagi-
inn er ekki nema hálflaus enn. Enn í dag táknar
orðið „siðferði“ í margra munni fyrst og fremst af-
stöðu manna til pessara hvata. En saman við ótta
manna við brot á fyrirmælum um pessi efni blandast
á miðöldunum hið rómantískasta dálæti og dýrkun á
konunni. Trúbadorarnir lögðu í raun og veru alt kapp
á að sanna, að konan væri ekki kona, heldur engill-
Riddaratíminn er samfeldur vitnisburður um, hvert leiða
má mennina með aimennum, sérhæfðum hugtökum,
sem enginn gætir að, livort eigi sér nokkra stoð í veru-
leikanum. Með orðum eins og „drottinhollusta", „ridd-
arasæmd“, „konungur minn“ og „hin sanna trú“ mátti
teyma menn fagnandi út í dauða og hörmungar. Og
ekki var orðið „kona“ máttarminst. Með glófann af
einhverri pessari undraveru festan í hjálmskúfinn varð
hver byrði létt, hvert ok inndælt og hver vegur stráður
blómum, pótt öðrum mætti virðast hann pakinn dauð-
um mannabúkum og hvers kyns ófögnuði.
Riddaramenskan hefir verið með furðulega góðu lífi>
hvað pietta snertir, alt frarn undir síðustu tíma. SkáJd-
sögur og kvæði og annar vitnisburður um hugsanalíf
manna fram undir síðustu tíma bera pað með sér, að