Kirkjuritið - 01.12.1946, Síða 26

320
Chr. Westgárd-Nielsen:
Nóv.-Des.
um að bada úr bókmenntaþörfinni, sem var eðiileg af-
leiðing af siðaskiptunum og útbreiðslu prentlistarinnar.
Þýðingar iians á erlendum guðfræðilegum ritum voru
meira að segja prentaðar löngu eftir dauða hans, 1556,
eins og síðar mun minnzt á. Skipa þær og einkum Nýja-
testamenntisþýðingin honum á öndvegisbekk i íslenzk-
um bókmenntum, en mesta bókmenntaafrek aldarinnar
var samt sem áður Guðbrandarbiblía, sem prentsmiðj-
an á Hólum lauk við árið 1589. Þessi Biblía ber því
nafn aðalritstjórans og útgefandans, hins ötula hók-
menntamanns Guðbrands biskups Þorlákssonar, en auð-
vitað hefir hann ekki þýtt alla Biblíuna einn síns liðs.
Hann hefir haft góðan stuðning' af þýðingum fyrirenn-
ara sinna, hefir t. d. tekið upp þýðingu Odds af Nýja
lestamenntinu að heita má alveg' óbreytta, en Oddur og
aðrir frumkvöðlar siðaskiptanna áttu ennþá meiri þátl
i þýðingu Guðbrandarbibliu. Eins og Páll Eggert Óla-
son getur um í bók sinni „Menn og menntir" II bls. 562,
liafa þeir Oddur Gottskálksson og Gissur Einarsson bisk-
up vafalaust hugsað sér að þýða alla Biblíuna, og höfðu
þeir þegar skipl verkinu á milli sín. Gissur þýddi Orðs-
kviði Salómons og Bók Jesú Síraks. Báðar þessar hæk-
ur komu lit árið 1580. Guðbrandur biskup hcfir síðan
tekið við starfi þeirra og' öðru, sem búið var að snúa á
íslenzku, hann hefir lokið við þýðinguna, rekið smiðs-
höggið á hana og látið hana koma út árið 1586.
Oddur gerði Nýjatestamentisþýðingu sína eftir þýð-
ingu Lúters og Vulgata, eins og Jón Ilelgason hefir sýnl
fram á. Hvað biblíuþýðinguna snertir, en þar eru þýð-
endurnir margir, er erfiðara að ákveða, hver frumtext-
inn liafi verið. Að þýðing Lúthers og Vulgala hafi verið
notaðar, er auðvelt að sanna, en þar með er leitinni að
frumtextunum ekki lokið. Danska bihlíuþýðingin frá
1550, hin svokallaða „Bihlia Kristjáns þriðja“, hefir
einnig haft sína miklu þýðingu, og ennfremur kennir
víða sterkra áhrifa frá hinni gömlu norsk-islenzku mið-