Kirkjuritið - 01.12.1974, Page 62

sjálfsblekking að afneita staðreynd-
um. Sú sjálfsblekking gerir ríkulega
vart við sig í sambúð fólks af þessu
tagi við hinn óumflýjanlega dauða.
Slíkir menn lifa á lífslygi œvilangt.
I annan stað má œtla, að bœlingin
auki dauðabeygnum styrk. Hann brýzt
út í Ijósum loga ofboðs og örþrifa,
áður en lýkur. Þá er ekki gott að verða
að horfast í augu við hann, eftir œvi-
langa sjálfsblekkingu.
Önnur viðbrögð eru einnig algeng,
nefnilega þau, sem fyrr var að vikið.
Menn reyna að fela staðreynd dauð-
ans með ímyndunum um „framhalds-
líf" ellegar heimspekilegum ályktun-
um um „eilífð" að baki tímanum.
Ég hef þegar bent á það, að hér
er um að rœða hugarburð. Þessi af-
staða er því einnig ósönn. Það er
engu betra að halda dauðabeygnum
álengdar með feluleik en með bœl-
ingu. Feluleikurinn er jafn svikull og
bœlingin, lífslygin ámóta takmarka-
laus.
Til eru þeir menn, sem horfast í
augu við dauðann, œvilangt. með
karlmannlegri ró. Þeir reyna að faka
dauðanum eins og hverju öðru nátt-
úrufyrirbœri, búa sig undir hann með
því að herða hugann, beygja sig fyrir
dauðanum sem óumflýjanlegri stað-
reynd.
Slíkir menn eru fáir. En þeir eru
fullrar aðdáunar verðir. Og þó byggja
þeir tilveru sína að jafnaði á áþekkri
sjálfsblekkingu og sá hópur, sem ég
nefndi fyrst, nefnilega þeir, sem bœla
niður dauðageiginn í lengstu lög. Báð-
ir hóparnir leita að tilgangi og tak-
marki með því að gera sér mat úr
verkefnum og unaði œvidaganna eft-
348
ir föngum. Hvorugur flokkurinn árœð-
ir að standa opineygður andspœnis
þeirri staðreynd, að dauðinn, tortím-
ing einstaklingsins, útþurrkun sjálfs-
ins, hefur það I för með sér, að líf
einstaklingsins verður gjörsamlega til-
gangslaus fífladans, sem hefst með
marklausu árœði og óraunsœjum
framtíðarórum dauðadœmdrar œsku,
en lýkur með því, að allt það, sem
okkur dreymdi, allt okkar starf og
strlð, verður að engu, þegar meðvit-
undin slokknar að fullu, og það, sem
eftir manninn kann að Iiggja um
stundarsakir, „máist burtu, hverfur,
fer."
Síðast greinda fullyrðingu hirði ég
ekki um að sanna með rökum. I fyrsta
lagi liggur hún I augum uppi. í annan
stað hefur hún margoft verið sönnuð
með rökum af mér betri mönnum síð-
ustu hundrað árin. Verður auðvelt að
draga þá rökleiðslu fram, ef einhver
leitar eftir henni slðar.
Dauðinn er ekki aðeins uggvœnleg
staðreynd. Hann er hrœðilegasta stað-
reynd mannlegrar tilveru. „Tilvera til
dauða" er gjörsamlega innihalds-
laus. Gegnum þá grlmu, sem við ber-
um, sér I „auðn og tóm" og ekkert
annað. Þeim ósköpum hrindir enginn
upphugsaður „tilgangur" hraðfleygra
œvistunda, sem I nœstu andrá munu
hverfa I Ginnungagap eyðihgar °9
gleymsku.
Enn er til hópur manna, hinn fiórði.
Sá hópur horfist I augu við hvorf
tveggja, dauðann og tiIgangsleysið
mœtir þessum staðreyndum með °r'
vœntingu, allt frá þeirri stundu, er þcel’
renna upp fyrir mönnum þessum, Tl
dauðadags.