Syrpa - 01.12.1911, Page 53

ORUSTAN VIÐ WATERLOO
115
ena, Mortier, Murat, Berthier, er
manna bezt kunni aö flytja skipanir
Napóleons, og einkum og; sér í lagi
hinnóbifanlegfa Davoust,sem einmitt
hafði verið rétti maðurinn til að eig"a
við Englendinga. Afher Wellingtons
var rúmur helmingur,4,0000 manns,
einvalalið,sem sé30,000mannsfiestir
Bretar, er barist höfðu með honum
í Portúgal og á Spáni, ein stórsveit
(brigade) af Hollendingum og Be'g-
um undir Chassé með viðurnefninu
genera.1 bajonetle (o: höggorustuhöfð-
ingi), er áður hafði barizt með
Napóleon og undir hans leiðsögu,
og loks nokkrir Hannóverjar, Holl-
endingar og Nassau-menn undir
prinsinum af Óraníu; en hitt liðið
var, eins og líka sýndi sig um dag-
inn, óharðnaðir viðvaningar og sam-
tíningur úr öllnm áttum. En hers-
höfðingarnir vor.u Englendingameg-
in allir öruggir, flestir gamlir félag-
ar Wellingtons frá Spáni, Hill, l’ic-
ton, Alten, Halkett, Uxbtidge,
Ponsonby og hinir—prinsinn af Ór-
aníu, Chassé og hertoginn af Saxen
Weimar—að minsta kosti einbeittir
í því að halda til streitu gegn Napó-
leon og Frökkum.
Þann 17. júní 1815 og nóttina
milli þess 17. óg 18. hafði rigntsvo,
að allir vegir voru því nær ófærir
fyrir herlið; voru engin tiltök að aka
fallbyssum um völl eða akur—en
vígvöllurinn við Waterloo erannað-
hvort—jhestar lágu í vaðlinum og
allir vatnsskurðir voru uppbólgnir.
Þar á ofan bættist, að nauðsyn var
að þurka og fægja vopn og verjur
og var því ekki kleyft, að hefja or-
ustuna fyr en skömmu fyrir hádegi
enda réð skotliðsforinginn, Drouot,
því Frakka megin, hvenær bardag-
inn byrjaði. Napóleon varði því
morgninum til að kanna lið sitt, og
segir Thiers svo frá að honum hafi
fundist mikið til,og þótzt hafa fylsta
traust til þess, að orustan mundi
vinnast. Segir sami höfundur, að
þegar keisarinn var búinn að skýra
frá, hvernig hann ætlaði sér aðhaga
bardaganum um daginn, haíi þeir
Soult og Reille, er báðir voru kunn-
ugir hernaðar-aðferð Wellingtons
frá Spáni og báðir höfðu borið lægra
hlut fyrir honum þar—hafiþeir varað
Napoleoti við, að gegn Wellington
þyrfti fremur á kænleik en áhlaup-
um að halda, því ,,hann stæði fast
í stigreipunum'*. Sumir (van Lenn-
ep) álasa Napóleon fyrir, að hann
hafi dregið of lengi dags að hefja
orustuna; en ásigkomulag veganna
er næg afsökun. Drouot nagaðí
sig raunar síðar í handabökin fyrir
það, að hann, sökum skotliðsins,
hefði tajið úr að byrja skothríðina
fyr, en bætir við: ,,engum kom þá
til bug r, kl. 10 til 11 fyrir hádegi
þan * 18. júní, að Grouchy mundi
láta sig vanta um daginn“. Enda
sýn di það sig síðar, að þyngstu fall-
byssum Napóleons (12-punda-kýl-
ingunum) varð varla komið við, svo
að gagni væri,lyrir ófærð og sökkv-
anda.
Hið fyrsta fallbyssuskot féll 25
mínútum fyrir hádegi. Hófst orust-
an með því, að Reille hershöfðingi,
sem var fyrir vinstri fylkingararmi
Frakka, réðst á höllina eða kastal-
ann Hottgoumont, sem Wellington,
þó tím inn væri stuttur, hafði getað
víggirt ramlega. Sátu þar nokkrar
lífvarðarsveitir Englendinga, ogvar
vörnin svo drengileg, að þó kastal-
inn væri skotinn niður, öll hús log-
uðu, alt væri brotið og bramlað,
kveikt i trjánum í skógunum um-
hverfis, og þó ýmsum veitti betur
u:n daginn, þá náðu Frakkar þar
aldrei fótfestu, og gefur Thiers þó
að skilja, að svo hafi verið. En að
það var ekki, sannast bezt á því, að
orustan þeim megin,að vestanverðu
sem sé, og í hægra fylkingararm
Wellingtons, en vinstra arm Na-
póleons. stóð allan sumarlangan
daginn um Hougoumont,og er þess
eigi getið af neinuni, að Reille hafi
starfað annað um daginn, en það
eina, að hlaupa á kastalann,né held-
ur, að hann eða hersveitir hans hafi
komizt öllu norðar á vígvöllinn en