Syrpa - 01.12.1911, Síða 57

ORUSTNN VIÐ WATERLOO
119
póleons liug-ur, eins og von var, því
allir óttuðust að Prússar mundu inn-
an skams verða komnir að baki sér
milli sín og Belle Alliance, en Well-
ington og Chassé lögðu hart framan
að Frökkum. Kúluhríðin var þá
svo, að stríðshestur keisarans, sem
þó mun hafa verið vanur þess kon-
ar veðri, fældist undir honum, og
hann varð að hafa hestaskifti. Gjörði
hann þá hina síðustu tilraun til að
fr(elsa herinn, með því að breyta fylk-
irígarskipun sinni þannig, að bregða
sináskjaldborgum á yíir skáþveran
vígvöll frá Mont St. Jean til Plan-
chenoit, eða frá útnorðri til landsuð-
urs.
Hlýddu varðsveitir Napóleons
þessari skipan og skiftu sér þegar
mitt í kúlubylnum í 6 skjaldborgir,
en í allan meginher Frakka, sem
o'rðinn var bæði bungraður og upp-
gefinn, brast flótti, sem brátt varð
alveg óstöðvandi. Einhvér, því
einu gildir hver það var, tók í taum-
ana á hesti Napóleons, sem þá helzt
óskaði sér dauðans,og teymdi undir
keisaranum inn í þá varðmanna
skjaldborg, sem Cambronne varfyr-
ir og kom hún keisaranum við illan
leik uudan. Ney var lagstur fyrir
á vígvellinum af þreytu og var bor-
inn burt af sínum mönnum. En
— Blucher var kominn með alt sitt
lið nema öftustu sveitirnar undir
Theilmann; við þær hafði Grouchy
verið að eltast hálfan daginn, í stað
þess að flýta sér á vígvöllinn við
Waterloo og skorti hann þó ekki
áskoranir ril þess af hálfu félaga
sinna, enda heyrði har.n skothríðina
allan daginn. En—skipanir Soults í
umboði keisarans voru óljósar og
komu jafnvel ekki heim hver við
aðra, eins og áður er áminzt; ásjálf-
um vígvellinum var ösinn og troðn-
ingurinn svo megn, ab skjaldborg-
um Frakka var litlu minni hætta
búin af frakkneskum flóttamönnum
en af hálfu þeirra,sem flóttann ráku,
Prússum, því Wellington og Bretar
voru orðnir svo uppgefnir, að þeir
hurfu þegar aftur við Belle-Alliance.
Sjónarvottar bera, að skjaldborgun-
um var varla stætt á vígvellinum
fyrir þröng og þyrpingu, enda var
sól runnin og þegar farið að rökkva.
Þetta var um náttmál. Prússar
skoruðu á skjaldborgarmenn keis-
arans, að gefast upp, en tvennum
fer sögunum um það, hverju svarað
var og hver fyrir svörunum var.
Þó mun því ekki hafa verið svarað,
sem oft hefir verið haldið á lofti,
sem sé: ,,skjaldborgarmenn falla,
en gefast ekki upp (la garde meurt,
viais ne se rendpas)", heldur hinu
sem enginn veit með sannindum,
liver svaraði, hvort það var foring-
inginn sjálfur, Cambronne, eða ein-
hver sléttur og réttur undirrríaður,
og var það eitt einasta orð: morde,
sem hver sem vill getur leitað uppi
í orðabók. Þá var hleypt úr ’fall-
byssum á skjaldborgarhornin, en
skjaldborgin hélt alt um það áfram
í hægðum sínuum í náttmyrkrinu
og skilaði Napóleon daginn eftir
líkamlegaheilumog höldnum í Char-
leroi. Allar hinar 5 skjaldborgirnar
voru skotnar niður eða teknar»til
fanga.
Mannfallið var sem nú segir: af
Frökkum 18,000 manns, og 7,000
manns herteknir, af þessum síðari
flestir um kveldið í holveginum milli
Papelotte og Planchenoit; af Eng-
lendingum,Hollendingum, Prússum
og öðrum Þjóðverjum 24,6000 falln-
ir, en því nær enginn hertekinn.
Þá misstu Frakkar 200 fallbyssur,
allan farangur sinn og hersjóð, þar
á meðal ferðaplögg Napóleons sjálfs.
Eitt það hryggilegasta við flótt-
ann úr orustunni var sá grunur við
hershöfðingja Frakka, sem kom
fram um nóttina hjá undirmönnun-
um; var það altalað í hernum, að
foringjarnir heföu svikið keisarann,
og var ýmsum hershöfðingjum, þótt
sárir væru, misþyrmt um nóttina og
daginn eftiraf sínum eigin mönnum.
Hvað satt var í þessum grun er ó-
mögulegt að segja; líklega var hann
að mestu sprottinn afþeirrióánægju,
sem jafnan er slysum og óhamingju