Nýjar kvöldvökur - 01.07.1935, Blaðsíða 35

ÞEGAR ÉG VAR I MUNKAKLAUSTRI
129
andi sólskini á akrinum að sumarlagi
eða í brunahörkum að vetrinum. Annars
eru vinnumunkamir venjulega í gráum
kufli úr svipuðu efni.
Eftir að munkur hefur svarið munka-
eiðinn, á hann að vera dauður heiminum
og lifa í blindri hlýðni við klausturregl-
urnar, ábótann og páfann í Róm. Hann
má ekki heimsækja ættingja sína og þeir
ekki hann. Öll bréf frá honum og til hans
ganga í gegnum hendur ábótans, príórs-
ins eða siðameistarans, en það eru þrír
æðstu feður hvers klausturs og kosnir af
munkunum sjálfum og úr þeirra eigin
hópi. Standi eitthvað það í þessum bréf-
um, sem vafi getur leikið á, hvort hollt
muni sálarrósemi viðkomandi munks, er
bréfið kyrrsett, og hann spyr aldrei til
þess framar.
Ég hef orðið talsvert langorðari en ég
ætlaði mér í upphafi, og ég sé því þann
kost vænstan að slá hér botninn í þessa
frásögn, þótt mér hafi aðeins tekizt að
segja fátt eitt af því, sem ég vildi sagt
hafa, og allt sé þetta ónákvæmt og ósam-
stætt. En ég vil ekki tefja menn lengur
með þessum minninum mínum, þótt sjálf-
ur hefði ég haft gaman af að rekja þær
langtum lengur. En einu vil ég þó bæta
við: Við íslendingar eigum fátt eitt bók-
fært um munka- og klausturlíf; og það
lítið það er í seinni tíð, er flest hnjóð og
sumt beinlínis rógur. Þorsteinn Björns-
son gaf til dæmís út fyrir nokkrum árum
bók, er hann nefndi »Skuggamyndir«,
sem á inni að halda fræðilega fyrirlestra
um kaþólska trú og trúarbragðasögu. En
sú bók er mjög einhliða ádeila og að því
er mér virðist, harla mai'klítil. T. d. er
kaflinn um klausturlifnað naumast mikið
aimað en margra alda þjóðsögukenndar
klámsögur um saurlifnað munka og
nunna, og er þar margt skringilegt að
vonum.
Nú er það alkunna síðan á dögum Boc-
caccio’s og Dekameron’s hans, að klaust-
urlíf varð um eitt skeið allvíða skrípa-
mynd af því, sem ætlazt var til og það
var í upphafi. Meðan það var viss vegur
til auðs og mannaforráða að teljast til
hinnar »geistlegu stéttar«, var eðlilegt að
margt misindismanna yrði til þess að
maka þar krókinn og svívirða með því
allt heilagt. En þeir dagar eru nú löngu
liðnir. Þótt ég vilji hinsvegar ekkert um
það fullyrða, hvað gerist nú innan klaust-
urveggja víðsvegar í heimi — til þess er
ég allt of ókunnugur — trúi ég því, að
allur þorri þeirra munka, er ég sá, hafi
lifað þessu lífi samkvæmt sannfæringu
sinni, trúarbrögðum og hugsjónum. Ég
minnist í þessu sambandi elzta munksins
í Clervaux, föður Beta, fjörgamals öld-
ungs. Hann hafði ekki séð andlit sitt í
spegli í 50 ár, að mig minnir, en rakað
sig þó á hverjum morgni með skegghníf
sínum sjálfur, enda var hann oft illa rak-
aður. Af ásjónu hans skein barnslegt
sakleysi og innri friður. Þannig líta mis-
indismenn ekki út. Ég minnist greifans,
sessunautar míns við borðið. Hann var
komungur maður, sem bjó sig undir að
gerast prestur og taka vígslu. Hann var
erfingi mikilla eigna og aðalsmaður;
hann var úngur og fríður sýnum. Lífið
— hið veraldlega líf — virtist brosa við
honum. En gegn vilja foreldra sinna
hugðist hann afsala sér auð og mann-
virðingum — munkar mega ekki eiga
neitt sjálfir -— til þess að gerast þjónn
á meðal þjóna og lifa guði sínum og kær-
leikshugsjón. Trúi hver sem vill því, að
hann hafi gert það af fláttskap. Hitt
geta menn sagt, ef mönnum lízt, að hann
hafi gert það af heimsku og skammsýni.
En við höfum ekki leyfi til að álíta, að
allir þeir, sem ekki líta á hlutina sömu
augum og við sjálf, og hafa aðrar skoð-
anir og viðhorf en okkur gott þykir, séu
annað tveggja hehnskingjar eða illræðis-
17