Sjómannadagsblaðið - 07.06.1964, Qupperneq 45

Þegnr hákarlinn ræðst á hráðina stöðvar hann ferðina með hinum stóru brjóstuggum, teigir
haus og skrokk upp á við og glennir kjaftinn upp á gátt. Næst hekkar hann skoltana, nær ör-
uggu taki á hráðinni og skekur hausinn og framskrokkinn ofsalega til og frá þar til hann er
húinn nð rífa 10 til 12 punda stykki af fiskflykkinu. Hann skekur enn hausinn ofsalega og
syndir í hurtu.
nægilega mikið sjónum. Þegar há-
karl er tekinn til athugunar er hon-
um komið inn í litla miðkví og hal-
aður í neti með rafmagnsvindu upp
að kvíarveggnum. Þar er hann
svæfður, svæfingarlyfinu M 222 er
úðað í kjaftinn og tálknin, að því
foknu er hann halaður upp úr kvínni,
í 20 mínútur er óhætt að láta hann
liggja á kvíarveggnum og gera þar
við hann það, sem áformað var, til
■dæmis er þá látið plast fyrir augu
hákarlsins ef nauðsynlegt þykir að
loka fyrir sjón hans mn stundarsakir.
Rannsóknirnar á Lerner tilrauna-
stofunni hafa sýnt að ekki er öruggt
að draga alhliða ályktanir af athug-
unum á einum hákarli og jafnvel
ekki einni tegund hákarla. Rann-
sóknir á gagnsemi loftslöngunnar
sýndu, að af hópi 12 tígris-hákarla
stöðvaði slangan aðeins 1. en 11
syntu leiðar sinnar eins og slangan
væri ekki til. Oft hefur komið á dag-
inn að hópur 6 eða 7 sítrónu-hákarla
sýna meiri áhuga á beitu og ráðast á
hana með meira offorsi en einn ein-
stakur hákarl.
Tilraunimar sýna að áríðandi er
að kynna sér, sem bezt allt, sem
lýtur að fæðuöflunaraðferðum teg-
undar áður en hún er tekin til með-
ferðar. Vitneskjan um að sítrónu-
hákarlar eru athafnasamari við
fæðuöflun á kvöldin og nóttunni og
að þeir éta stundum ekkert dögum
saman ef hitastig sjávarins fer niður
fyrir 65 gráður Fahrenheit, getur
haft úrslitaþýðingu þegar meta skal
árangur margra tilrauna. Þess vegna
eru hópar hákarla sömu tegundar
athugaðir en ekki eingöngu einstakir
hákarlar.
Almenningur hefur löngum litið
svo á að lyktnæmi hákarlsins væri
mikið, að segja mætti um þá skepnu
að hún væri „syndandi nef“. Líffæra-
gerð hákarlsins styður þessa skoðun
að talsverðu leyti. Nasaholumar eru
neðan á hinum flata snúð rétt framan
við kjaftinn. Þær opnast inn í víða
bolla eða poka sem sem eur fóðraðir
með vefjafellingum. Lyktarfmmurn-
ar eru í vefjum fellinganna, sem
stækka mjög hið lyktnæma yfirborð
pokanna. Þegar hákarlinn fyllir
kjaftinn af sjó til að fá loft í tálknin,
sogast dálítill sjór inn í og út úr hin-
um lyktnæmu pokum. Kjötkendir
flepar skilja á milli innstreymis og
útstreymis í pokunum. Lyktarfærin
eru því allt af böðuð af streymandi
sjó, hvort sem hann er á hreyfingu
eða heldur kyrru fyrir. Hamarshaus-
inn er hinn sérkennilegasti allra há-
karla, á honum er mjög langt á milli
nasaholanna. Þærer u sín við hvorn
enda „hamarsins“. Staðsetning nasa-
holanna og sú venja hamarshauss að
sveifla hausnum í stórum boga frá
einni hlið til annarrar kann að
stækka lyktleitarsvæði hans til
muna.
Ralph E. Sheldon við sjófræði-
stofuna í Woods Hole Mass var
fyrstur til að sýna fram á að lyktar-
færin gegna þýðgingarmiklu hlut-
verki í leit hákarlsins að fæðu. Hann
sá að hákarlstegund ein átti auðvelt
með að greina sundur kramið
krabbakjöt vafið í ostaklút frá pökk-
um, sem eins var gengið frá, envoru
með steinum í. Þegar Sheldon tróð
bómull í nasaholur hákarlanna og
sjórinn streymdi ekki lengur um
hina lyktnæmu poka, skiptu þeir sér
ekki lengur af pökkunum þó þeir
syntu nálægt þeim. Til þess að úti-
lok þann möguleika að óþægindi frá
bómullinni tækju frá þeim matar-
lystina tróð hann bómull í aðeins
aðra nasaholu nokkurra hákarla.
Eftir að hafa áttað sig aðeins stutta
stund fundu allir nema einn matar-
pakkann.
Samskonar tilraunir voru gerðar á
Bimini. Fullorðnum og hálfvöxnum
sítrónuhákörlum 5 til 9 feta löngum
var boðið upp á 4 götóttar dósir, í
aðeins einni þeirra voru stykki af
nýjum túnfiski. Hákarlarnir nálg-
uðust og syntu kringum dósina, sem
beitan var í, 5 eða 6 sinnum oftar en
í kringum óbeittu dósirnar. Þegar
nasaholur þeirra voru fylltar af bóm-
ull, sem dýft hafði verið í svæfingar-
lyf, gerðu þeir ekki lengur neinn
greinarmun á dósunum.
Augljóslega er það undir ástandi
sjávarins að nokkru leyti komið í
hversu mikilli fjarlægð hákax-1 getur
fundið lykt af lyktandi efni og jafn-
framt fer það eftir lyktnæmi hans
sjálfs. Undan sterkum straumi eru
líkur til þess, að hákarl geti fundið
lykt af efni í mílufjórðungs fjarlægð.
Þetta fer líka eftir því hversu hið
lyktandi efni er mikið útþynnt í
sjónum. Sýnt hefur verið fram á að
iax getur orðið var við efni, þó það
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 31