Eimreiðin - 01.01.1939, Page 140

126
RITSJÁ
EIMREIÐIN
En Jiriðja aðalpersónan, heiniskur og ruddalegur kraftajtítunn, siglir til
útlanda, sýnir þar, hvernig hann getur undið sundur digrar járnsteng-
ur, og verður frægur og mikilsmetinn maður. Hann nær auðveldlega ]>ví
takmarki, sem hinir ungu og gáfuðu listaunnendur höfðu enga mögu-
leika til að nálgast. —
Þessar tvær andstæður eru meginuppistaða bókarinnar. Þær eru fyrst
og fremst sannar. Það vakir fyrir höfundinum að sýna baráttuna milli
heimskunnar og liins vitræna, og niðurstaðan verður alt annað en glæsi-
leg. — Efnismeðferðin er yfirleitt góð og sumstaðar með afbrigðum. Ann-
að veifið skrifar liöfundurinn eins og sá, sem valdið liefur. Hann er
orðfrjór, markviss i lýsingum og samlíkingum og teflir persónunum fram
af öruggri leikni. En ]>ví rhiður vitna sumir kaflarnir um slæleg vinnu-
hrögð: stíllinn verður liroðvirknislegur, efnismeðferðin laus i reipum,
og það gætir jafnvel tvískinnungs í mörgum persónulýsingunum. Þessir
kaflar bera ]>að með sér, að liöfundurinn liefur hvorki gefið sér tima
til að fága ]>á né endurbæta, og þeir rýra gildi bókarinnar að veru-
legu leyti.
En til þess að valda ekki misskilningi vil ég taka fram, að þegar mað-
ur leggur frá sér söguna að loknum lestri hennar, verða kostirnir ])ó
miklu þyngri á metunum en ókostirnir. Guðmundur Danielsson sýnir
alveg ótvirætt, að liann er ekki i tölu þeirra fjölmörgu miðlungsmanna,
sem föndra við pappír og penna án þess að ná nokkrum verulegum
árangri. Þess vegna verður liann að liafa hugfast, að menn gera meiri
kröfur til hans en smærri spámannanna. Hann á ekki að vanda sig stund-
um, heldur altaf. Ó. J. S.
Guðmundur Böðvarsson: HIN HVÍTU SIvIP. Rvik 1939 (Heimskringla).
— Þessi nýju Ijóð eiga að þvi leyti sammerkt við ljóðabók sama liöf-
undar frá árinu 1936, Kysti mig sól, að þau eru með þýðleikans blæ og
þeirri heitu náttúrutilbeiðslu, sem svo mjög einkendi þenna liöfund frá
þvi fyrsta og vakti athygli á honum. Yrkisefnin eru mörg þau sömu og
áður. Þó gætir hér nokkurra nýrra og vandasamra, svo sem i kvæðinu
Fjarða-Björn, um mann, sem hefur verið kviksettur og vaknar upp í
kistu sinni eftir að búið er að jarða hann, en aðeins til að deyja:
„Iíistulokið lyftist eigi,
lukt er fast hin djúpa þró,
ekki er heldur hægt að þoka
liliðum til, — en undan þó
fótagaflinn loksins lætur. —
Litlar voru það meinabætur:
Hráköld moldin féll á fætur
fangans, sem þar inni bjó“.
Kvæði þetta er ekki alveg laust við misfellur, svo að i sumum hendingun-
um geigar frá marki eða þær falla máttlausar úr samliengi, shr. t. d.
ummælin i fyrsta erindi, að jarðarförinni liafi verið flýtt, af þvi það
heri „lítinn arð“ að láta líkið standa uppi venjulegan tima, og fleira
orkar tvimælis i fjórum fyrstu erindum kvæðisins. Aftur á móti er lýs-
ingin ágæl á þvi, er Fjarða-Björn vaknar upp i kistu sinni, og kvæðið