Eimreiðin - 01.01.1941, Page 117

eimreiðin
RADDIR
103
væri. Vita allir, að þingin tvö eru
mynd af vilja þjóðarinnar. Rás
viðburðanna hefur þvi orðið þess
valdandi, að vér tökum mál vor
þrem árum fyrr i liendur vorar
en ella hefði orðið. Þetta getur
þvi eigi komið sambandsþjóð
vorri á óvart og getur ekki valdið
henni sársauka, þar sem hér er
am nauðsyn vora að ræða.
Mér virðist ljóst, að vér höf-
um ekki aðeins réít tii, en oss
heri einnig skylda til að gera
endanlega ráðstafanir um mál
bau, sem skipað var til bráða-
hirgða 9. apríl. Vafi er og enginn
ú þvi, að engum dettur i alvöru
i hug að afhenda konungsvaldið
aftur úr landinu. Þegar reynslan
hefur sýnt, að engir neina vér
Setum farið með þetta vald á ör-
iagastundum þjóðarinnar, þá má
nærri geta, hvort vér viljuin fá
öðrum það i hendur, þegar vel
Sengur. Það er og að verða öil-
um Ijóst, að þó að konungur vor
sé liinn mesti drengskaparmaður,
þá er það óeðlilegt, að erlendur
uiaður, sem aðeins getur komið
hér örsjaldan, fari með þetta
vald, sem skiptir svo miklu fyrir
oss- Hitt má og telja víst, að Dön-
um er siður en svo ankur i þvi
að hafa konung sameiginlega með
°ss, þegar þeir geta ekki hafl
h°nd i bagga með neinum mála
vorra. Það var svo að skilja a
unnnælum Staunings, að utan-
víkismál vor yrðu að vera i sama
stað og utanrikismál Dana. En
auðvitað getur þetta ekki orðið
nú, þegar sambandslögin eru
fallin úr gildi.
Mér virðist hin mesta hætta á
þvi að hafa vald það, sem kon-
ungur hefur, i liöndum rikis-
stjórnarinnar til frambúðar. Ef
sú yrði t. d. niðurstaðan eftir
kosningarnar i sumar, að einn
flokkur færi með völdin i land-
inu, þá sjá allir, hve liáskalegt
væri að hafa þetta vald i hönd-
um flokksstjórnar. Væri ekki ó-
eðlilegt, að þetta fyrirkomulag
leiddi til einræðisins. En einmitt
fyrir þá sök, að þjóðin getur
komizt á glapstigu, ef illa er búið
um þetta vald, jafnvel á skömm-
um tima, þá virðist mér hin mesta
nauðsyn á þvi, að nú þegar á
þessu þingi sé stjórnarskrá
landsins breytt og eins tn'ggi-
lega búið ip æðsta valdið og
hægt er. Er ég ekki i neinum
vafa um, að hyggilegast er fyrir
oss að leggja konungsvaldið,
sams konar vald og konungur
liefur, i hendur forseta, sein kos-
inn sé af þjóðinni til ákveðins
tima.
Forsetinn á að standa fyrir of-
an flokkana, — má ekki á neinn
hátt vera flokksbundinn.
Ég tel einnig vegna hins alvar-
lega tíma, sem yfirstandandi er,
að hin mesta nauðsyn sé að búa
tryggilega um stjórnarfyrirkomu-
lagið i landinu.
Og mér virðist hin mesta nauð-
syn, þegar að friðarsamningunum
keinur, að þá sé komið fast skipu-
lag á stjórnarfyrirkomulag vort.