Eimreiðin - 01.10.1946, Blaðsíða 86

310
RITSJÁ
EIMREIÐIN
Matthías á sinni tíð, enda liefði livor-
ugum verið fyrirgefið, ef þeir hefðu
ekki risið liærra og kafað dýpra flest-
um öðrum íslenzkum skáldum fyrr
og síðar. Og víst hefur Guðmundi
ekki verið nógu ljóst, hverjar kröfur
her til hans að gera. Til dæmis má
nefna það, að á tveimur afbragðs-
kvæðum eru svolitlar örður, sín á
livoru. Og hvað svo? Jú, úr öðru
kvæðinu er heinlínis hægt að fella
það crindi, sem arðan er á. Þar með
er kvæðið afbragð. Um liitt er öðru
máli að gegna. Þar verður að sitja
við orðinn hlut. Þá eru og til ljóð
í bókinni, scm ekki eru nógu ljós,
þar sem höfundurinn hefur teflt um
of á tvær hættur um listregluna:
fegurS hrífur hugann meir, ef hjúpuS
er. Loks hefur svo skáldið látið
flakka þarna kvæði, sem ekki eiga
samleið með hinum, eru hálfgildings
útigangsjálkar úr Holtunum eystra.
En nú ætla ég að hætta að jagast.
Nokkur kvæði cru injög góð, injög
falleg, yfir þeim sá yndisþokki, sem
skapazt við samruna sterkra ástríðna
og djúprar og lieitsárrar þrár eftir
því fegursta, sem til er á jörðu og
í himingeimnum. Hið draumljúfa,
fagra, yndislega, sem smýgur úr
greipum þess, sem við því ætlar að
hræra, já, jafnvel það, sem á sér
enga tilvist nema í viðkvæmustu
draumórum skáldsins sjálfs eftir ein-
liverju, sem það veit, að er hugar-
hurður — af návist alls þessa vitum
við í sumum heztu kvæðunum. Svo
eru þarna snotur, léttstíg lcvæði, önn-
ur haglegs slungin — og loks eru
svo áhrifamikil ljóð með löngum og
þungsiga braglínum, sem virðast eiga
mjög vel við öldufallið í skáldskap
Guðmundar Daníelssonar.
Hann er meira ljóðskáld — og ljóð-
skáld, sem færist meira í fang — í
þessari bók sinni en hinni fyrri. En
þarna ber lítið á þeim þætti, sein
er svo ríkur í fyrri hókinni, þessu
spriklandi lífi, þessari töfrandi ilman
jarðar.
Ég þykist þess fullviss af sögum
Guðmundar, að liann eigi sér afar
milda inöguleika sem sagnaskáld, og
ég er eins viss um hitt, að ef hann
nær að sameina til fulls þann þrótt
og þá fegurðarsköpun, sem hann hýr
yfir, þær hugðnæmu, fjarrænu og
dulkenndu þrár, sem koma fram i
þessum ljóðum hans — og þá vímu-
kenndu jarðremmu, sem sums staðar
gætir í fyrri ljóðabókinni, en þó enn
frekar allvíða í skáldsögunum, þá
verður liann ekki aðeins gott Ijóð-
skáld, þá verður liann ágætt þjóð-
skáld.
GuSmundur Gíslason Hagalín.
TVENNAR RÍMUR.
Það má lieita, að rímur hafi verið
dauð bókmenntagrein frá því skömmu
eftir síðustu aldamót. Þá er og liætt
að mestu að lesa rímur og kveða,
nema þá helzt eitthvuð úti um sveitir
og meðal einstakra menntamanna í
bæjunum. Nú inun lestur gamalla
rhnna almennt með öllu þorrinn.
En þótt sú raun liafi á orðið um
rímurnar, eru þær furðulega merki-
leg Ijóðgrein í sögu bókinenntanna.
Frá sjónarhóli nútímans eru þær í
raun og veru heimur út af fyrir sig,
sem getur orðið hcillandi fyrir jiann,
sem á annaö liorð þekkir uppruna
rímnanna, þróun og tækni. Rímna-
skáldin náðu feikna tækni í list eða
iðju, livort lieldur sem maður vill
kalla. Hitt er annað mál, að þessi
þrauttækni var oft á kostnað eðli-
legs máls og skýrrar hugsunar. Fra
sjónarmiði nútimainanns má segja, að