Eimreiðin - 01.01.1955, Page 80

68
RADDIR
eimreibiN
aS auka skattabyrfii hans. Hverrng
vœri aS iofa Laxness aS vera í friSi
fyrir sífelldum orSrómi um Nobels-
verSlaun, sem ekki koma? ViS eigum
nokkra höfunda, sem hlutgengir gætu
vcriS viS úthlutun bókmenntaverS-
launa Nobels: DavíS, Gunnar Gunn-
arsson, Hagalin, Kiljan, Kristmann
og jafnvel fleiri. En þaS er ekki bein-
línis smekklegt, aS viS landar þessara
höfunda eSa annarra fari áS hefja
einhver œrsl cSa áróSur um þá, áSur
en til verSlauna komi. Þetta hafa ís-
lenzkir höfundar lika losnaS viS,
nema Laxness. Honum er þvi sann-
arlega vorkunn, þó aS honum verSi
svipaS á og karlinum, sem sagSi: Því
láta nú börnin svona! Islendingar
munu áreiSanlega fagna því, þegar
Laxness, eSa einhver annar landa
þeirra, fær bókmenntaverSlaun No-
bels, en þeir œttu aS sleppa öllum
ótímabærum œrslum út af því máli.
B ókmenntavinur.
Skaðsemi tóbaksnautnar.
(Til athugunar fyrir forherta tóhaks-
menn).
Tóbak skemmir meltinguna, eitrar
blóSiS, veiklar taugarnar, veikir
starfsemi hjartans, rænir fátœkling-
inn brauSi, vinnur gegn reglusemi og
hreinlœti, veldur skilningsskorti á
réttindum annarra og vellíSan, lamar
mann andlega og líkamlega, sljóvgar
skilninginn og gerir mann aS þræli
skaSlegs nautnameSáls, sem þroskar
hiS lága og dýrslega i eSli hans á
kostnaS göfugra hvata hans.
Dr. Gibbon.
Um leiðslu.
SíSastliSna hálfa öld, eSa síSan
tekiS var aS kynna sálarrannsóknir
nútimans hér á landi, hefur orSiS
„trance“ oft sézt á prenti og veriS
notaS í mœltu máli, enda þótt út-
lent sé og samlagist illa íslenzku
máli. Þetta hafa líka málvöndunar-
menn fundiS og reynt aS þýSa orSiS
á íslenzku. Einn árangur slíkra til-
rauna er orSiS „sambandsástand“,
langt orS og leiSinlegt, enda ekki
reynzt þess megnugt aS festa rætur
i málinu.
En þaS er til annaS gamált og gott
íslenzkt orb, sem nœr alveg þeirri
merkingu, sem orSiS „trance“ hefur
í erlendum málum, og þaS er orSiS
leiSsla. ÞaS kemur þráfaldlega
fyrir í íslenzkum bókmenntum, forn-
um og nýjum, þar á meSal í íslenzk-
um þjóSsögum. Þar er þess oft getiS,
aS fólk hafi falliS í leiSslu, gengiS i
leiSslu, o. s. frv., er þaS varS fyrtr
annarlegri og óvenjulegri reynslu, sa
sýnir, skynjaSi duldar raddir, atburSi
í fjarlœgS og annaS því um líkt■
Mætti um þetta færa til mörg dœmt,
en þess gerist ekki þörf, svo alkunna
sem þetta er öllum tslendingum.
Enska orSiS „trance“ táknar þaS
vitundarleysi, sem virSist votta brott-
hvarf sálar úr likama sinum eSa jafn-
vel einhvers konar upphafningu henn-
ar eSa hrifningu. Eranska orSiS
„transe" hefur takmarkaSri merk-
ingu en þaS enska og hefur glataS
sinni upphaflegu merkingu, hvarf fra
lífi til dauSa eSa „transitum“, eins
og latínan orSar þaS, þýSir nú nán-
ast jafnvægistruflun tilfinningalífsins.
lslenzka crSiS leiSsla felur i ser
merkingu beggja orSanna, bæSi 1
frönsku og ensku.
Árvakur.
Kveðjur frá lesendum.
Margar eru þær orSnar kveSjurnar,
bæSi í bundnu máli og óbundnu,