Eimreiðin - 01.07.1956, Síða 29

LISTAMANNALAUNIN
181
að nokkru í þeirri trú að „einkunnin" sé miðuð við listgildi
og eigi annað. En víst myndu listamenn hjara, þótt styrkur-
inn hýrfi. Við lifum ekki á öld Bólu-Hjálmars. Og listin
myndi einnig hjara, því að hún er ódrepandi, nema ef til
vill bak við loftþétt jámtjald ófrelsisins.
Þá hefur það og heyrzt, að svanurinn syngi fegurst í sár-
um, og bezt sé að kvelja listamennina til þess að þeir skapi
fögur listaverk. Eitthvað er kannske til í þessu. En heldur
er þetta þó villimannslegt, eins og að berja bam til bókar
eða konu til ásta. Og á þessi hugsunarháttur sennilega
ferri formælendur nú en fyrr á tíðum.
Listin er blómstur mannkynsins. Og er næsta ónáttúrlegt
að mönnum þyki eigi vænt um það eða vilji eigi hlú að
því eins og bezt má. Listin er andi lífsins í sögu þjóðanna
frá örófi alda. Er það eigi ritlistinni, sem íslenzka þjóðin á líf
sitt að launa? Og hvernig hefur hún launað það? Og hvar
er húsið, sem Kjarval var einu sinni lofað?
Listin er vaxtarbroddur menningar og framþróunar og á
rætur að rekja til gleðinnar af að skapa eitthvað nýtt, og til
guðstrúar og fegurðarþrár, sem blundar í brjósti hvers ein-
asta manns. Þess vegna getur það naumast verið alvara nokk-
urs manns að vilja fara illa með þjúna listarinnar eða að
þeim sé illa launað.
Sú skoðun hefur lengi legið hér í landi, að góðir lista-
utenn eigi að vera fátækir menn, sem ættu að búa úti í fjár-
húsi í sveit og uppi á hanabjálkalofti í kaupstað, og ættu
þeir helzt að deyja þar úr hungri og kulda. Nálægt fjármál-
uni eða peningum máttu þeir alls eigi koma. Það er mesta
furða, hve mikið enn eimir eftir af þessari bábilju. Jafnvel
sumir listamenn eru svo teprulegir og þróttlausir, að þeir
virðast sjálfir trúa þessu. Þetta er álíka heimskulegt og hættu-
'egt eins og þegar þeir telja sér trú um, að þeir "þurfi nauð-
synlega að vera fádæma drykkjuræflar og slarka um nætur
úl þess að verða viðurkenndir listamenn. Og munu flestir
kannast við þessa stráka. Hóf er bezt í hverjum leik.
Engum er eins nauðsynlegt og listamönnum að vera fjár-
liagslega sjálfstæðir, svo að þeir þurfi eigi að selja sjálfa sig,
stjórnmálaskoðun sína, trú sína og ást, því að frelsið er þeirra