Eimreiðin - 01.05.1962, Page 84

172
EIMREIÐIN
Jarlskvæði sitt nefndi Sneglu-Halli
þannig þulu, sem er eitt nafn ljóða,
þótt léttvægt væri að kostum, vegið
á hans eigin vog.
Framsetningarháttur sá, er ljóð
heitir að réttu, hefur það um alla
aðra fram, auk áðurnefndra brag-
liða og fleiri ljóðbanda — hér á
landi stuðla og jafnvel ríms — að
hann geymir myndir orðanna bet-
ur og örugglegar en nokkurt ann-
að tungutak. Er það sökurn reglu-
festi hans og á rót sína og orsök að
rekja til áðurtalinna auðkenna.
Er nú og jafnan alls þess liðs þörf,
sem að málvernd má vinna, því að
málbreytingar sækja á svo ónauð-
synlegar sem aðrar. Þannig liggur
nú straumurinn þangað í átt meðal
annars, að mörgum hættir til að
nota þágufall, þar sem þolfall
skyldi vera.
Ef einhver slíkur þágufallsunn-
andi færi að rifja upp fyrir sér
kvæði Þorsteins Erlingssonar urn
Sólskríkjuna og væri þá svo Ijóð-
vanur að skynja bragliði, mundi
hann finna það, er hann kæmi að
orðunum: „Hann langar svo oft
heim á Þórsmörk til þín,“ að þar
hæfði ekki að hlýða tilhneigingu
sinni og segja „Honunr langar svo
oft heim á Þórsmörk til þín.“ Brag-
liðir leyfa hvorki skakkan stað
áherzlu né tungumálið tilfærslu
áherzlnanna á aðra hluta orða en
rétt er, þótt vel komi slíkt sér fyr-
ir óvalda háttbrjóta og oft hafi
klaufar svo gert.
Málfræðingar telja nú, og mun
það lýðræði, að fjöldi mælenda
skeri úr um réttmæti fremur en
uppruni. En mál okkar sanilandj
oál
íslenzkan, er ekki aðeins tungun
þeirra, sem nú nota hana, heláu'
og allra þeirra, sem svo hafa tala
fólks
tí«
og ritað, að nái til nútíma
hér eru því eldri orðmyndir æ
réttari nema um tímabundið glaP
mæli sé að ræða og það sé aftu1
komið frarn leiðrétt eftir upprlllia
eða sé svo langnotað og af s'°
margra munnum komið, að nid1-1
vegi fjöldi síðari kynslóða en hinlia
fyrri. Samkvæmt því er hún lCtl
útgáfa Þorsteins Erlingssonar a
beygingarmyndinni í dæminu hel
á undan, hún er bæði í samr®1111
við málvenju alla aftur eftir öj
um, eftir eldri manni tekin en þel111
sem breyta vildi og enn í dag þ
fleiri en útafbrigðið, þótt aðei115
sé litið til síðustu ára. Mætti s^°
taka hvert dæmið á fætur öðru þ°
þetta verði látið nægja senr sön11
un þess, að ljóð, þ. e. bundið 1113 ’
er slíkt haldreipi sérliverju tung11
máli til verndar, að enginn er ko-U
ur annarra jafngóðra. Á þetta h' a
helzt við um íslenzkuna og ra
frekast sökum formfestu íslenÁ1*
ljóða, en það er mikið atriði 1111
tímum, að halda málinu rétu1,
fflgr-
þegar ásókn erlendra tungna
ist æ rneir og meir í vöxt.
Þótt íslenzk tunga hafi að þesS
sýnzt eiga viðnámsþrótt allmiki111 ’
er meira að óttast nokkur nSs
árin eða áratugina en nokkra a ^
tíma, þar sem nú er hvolft )
land og lýð sjónvarpi einna1
lendrar þjóðar til viðbótar við a^
ur komið útvarp sömu þjóðar, ^
auglýsingar, skemmtiatriði og altl^_
ur, sr’o ísmeygilegur, sem fl)'1.)6